Zodiak i rytmy natury.
Rytmy natury mają swoje odbcie w 12 znakach Zodiaku,
znaki Zodiaku wyznaczają rytmy przyrody,
każdy znak Zodiaku jest powiązany z konkretnymi przejawami danej pory roku
(o czym również piszę w kolejnych dwunastu podrozdziałach,
poniżej - jako wstęp - zamieszczam ogólną prezentację czterech pór roku).
Powyżej jest XII-wieczny kosmologiczny schemat
pór roku, znaków Zodiaku i comiesięcznych prac rolniczych.
W środku rysunku jest Annus - personifikacja
roku i czasu (ze Słońcem i Księżycem),
a w czterech rogach rysunku znajdują się
personifikacje pór roku.
W I O S N A
W I O S N A
Astrologiczny rok rozpoczyna się w chwili, gdy Słońce wchodzi w znak Barana,
a więc w dniu równonocy wiosennej (długość dnia = długości nocy), czyli w pierwszym dniu wiosny.
a więc w dniu równonocy wiosennej (długość dnia = długości nocy), czyli w pierwszym dniu wiosny.
Znaki wiosenne to: Baran, Byk, Bliźnięta.
Wiosna to pora ponownych narodzin, przebudzenia, regeneracji i odnowy. Pod wpływem ciepłych promieni słonecznych, dłuższych dni i krótszych nocy, woda wchłonięta przez glebę w okresie zimy, zmienia się w parę, stopniowo znika i z miesiąca na miesiąc powietrze staje się coraz bardziej suche. Wschodzą i rozkwitają rośliny.Marzec jest u nas miesiącem o bardzo zmiennej pogodzie. Utrzymują się jeszcze dość niskie temperatury, a w nocy występują niekiedy przymrozki. Na początku wiosny przylatują łabędzie, żurawie i inne wodne ptaki. W marcu, który jest dopiero przedwiośniem, można już spotkać w lesie wychylające się, niekiedy przyprószone jeszcze śniegiem, białe, delikatne kwiaty zawilca gajowego Anemone nemorosa. W końcu marca na trawnikach i w przydomowych ogródkach, a nieco później na górskich łąkach ukazują się liliowe, żółte lub prawie białe kwiaty krokusów, czyli szafranów.
W kwietniu zaczynają kwitnąć narcyzy i hiacynty, oraz niektóre tulipany. W kwietniu przylatują pierwsze jaskółki. Pod koniec miesiąca słychać śpiew słowika.
Miesiąc maj darzy nas zielenią i obfitym kwieciem różnych kwiatów, krzewów i drzew. W pełni wiosny kwitnie m.in. miłek wiosenny Adonis Vernalis. Znanymi kwiatami wiosennymi są również kosaćce zwane też irysami. Rosną one nie tylko w ogrodach, na rabatach i trawnikach, ale także dziko na mokrych łąkach, nad brzegami stawów i rzek.
Wiosenne święta:
- równonoc wiosenna (wiosenne ekwinokcujm) - Ostara 19.III - 22.III - święto odrodzenia życia
- Belta(i)ne (Noc Walpurgii, noc miłości, majówka) 30.IV/1.V - święto wiosny w pełnym rozkwicie
Wiosna astronomiczna rozpoczyna się w momencie równonocy wiosennej i trwa do momentu przesilenia letniego, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 20 marca a 22 czerwca (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas wiosny astronomicznej dzienna pora dnia jest dłuższa od pory nocnej, a ponadto z każdą kolejną dobą dzień jest dłuższy, a noc krótsza, aż do przesilenia letniego (od dnia przesilnia letniego dni stają się krótsze, a noce dłuższe). Temperatura powietrza wiosną rzadko spada poniżej 0 °C.
Za wiosnę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się pomiędzy 5 a 15°C. Zasadniczo wiosnę poprzedza zima, jednak pomiędzy tymi okresami znajduje się klimatyczny etap przejściowy - przedwiośnie. Za początek wiosny fenologicznej przyjmuje się początek wegetacji oraz kwitnienie przebiśniegów i krokusów. W zależności od kontynentu i strefy klimatycznej, pory roku zmieniają się wcześniej, bądź później i trwają dłużej, bądź krócej.
Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące wiosenne na półkuli północnej uznaje się marzec, kwiecień i maj, a na południowej wrzesień, październik i listopad.
Pierwszy dzień wiosny, obchodzony jest w dniu równonocy wiosennej, który najczęściej przypada w dniu 21 marca lub dnia poprzedniego lub następnego, w zależności gdzie jest obserwowana. W XX wieku wiosna w strefie czasowej Polski rozpoczynała się zwykle 21 marca, zaś w miarę przybliżania się końca stulecia coraz częściej 20 marca. W 2011 roku pierwszy dzień wiosny przypadł na 21 marca (godz. 00:21), zaś wszystkie kolejne do roku 2043 będą obchodzone wyłącznie 20 marca, a od 2044 roku - 19 albo 20 marca. Kolejny początek wiosny w dniu 21 marca nastąpi dopiero w roku 2102. Przyczyną zjawiska jest ruch punktu Barana związany z precesją ziemskiej osi rotacji.
Człowiek
Wiosna w rolnictwie to okres intensywnej pracy. Gdy stopnieje śnieg i zazielenią się łąki, zaczyna się wypas zwierząt hodowlanych np. owce wypędza się na hale, gdzie pozostają aż do jesieni. Wczesną wiosną topi się Marzannę, boginię mroźnej zimy i śmierci. Zwyczaj ten oznacza zakończenie okresu zimowego i rozpoczęcie wiosny. Obecnie obrzęd łączony jest z nastaniem kalendarzowej wiosny 21 marca.
Zwierzęta
Wiosną wszystkie organizmy zwiększają swoją aktywność po zimowym uśpieniu. Zwierzęta rozpoczynają rozmnażanie. W każdym środowisku, a więc i na łące, sieć pokarmowa jest bardziej skomplikowana niż zimą. Świat zwierząt przechodzi okres budzenia się do życia, a następnie rozpoczyna się pierwsza faza okresu rozmnażania. czyli dobieranie się w pary i zapłodnienie u zwierząt, niektóre ptaki powracają z cieplejszych stref klimatycznych.
Rośliny
Gdy dni stają się coraz dłuższe, a odczuwalna temperatura powietrza wzrasta, rośliny budzą się, wypuszczają liście bądź zakwitają. Na drzewach pojawiają się liście, np. na Mazowszu najwcześniej około 24 marca, a najpóźniej w ostatniej dekadzie kwietnia.
L A T O
Znaki letnie to : Rak, Lew, Panna.
Wśród letnich miesięcy czerwiec i lipiec należą do najcieplejszych, ale jeszcze w sierpniu, mimo że dzień staje się coraz krótszy, Słońce niekiedy mocno grzeje. Latem ziemia darzy nas największą ilością kwiatów. Kwitną one o tej porze niemal wszystkimi kolorami w jakie wyposażyła je natura. Wokół kolorowego kwiecia ugania się wiele owadów.
W lipcu pszczoły zbierają miód z lipowego kwiatu. Na lipiec bowiem przypada kwitnienie lipy. We wrześniu niektóre ptaki szykują się już do odlotu.
W upalne dni lata, gdy Słońce zbyt mocno przygrzewa, ociężali wskutek gorąca, szukamy miłego cienia, jakiego użyczają nam rozłożyste korony drzew. Niekiedy dla ochłody wędrujemy nad staw lub jezioro, gdzie lekki podmuch wiatru od strony wody łagodzi dotkliwy upał.
Las w lecie prezentuje się trochę inaczej niż na wiosnę, chociażby dlatego, że panuje tu teraz lekki półmrok - gęste ulistnienie drzew o tej porze roku przepuszcza znacznie mniej światła niż na wiosnę.
Letnie święta:
- letnie przesilenie (letnie solstycjum) - Litha (Midsummer, Noc Świętojańska, Noc Kupały, Sobótka) 19.VI - 22.VI - święto ognia i wody (palenie ognisk i rytualne kąpiele)
- Lug(h)nasad(h) lub Lammas - 1.VIII lub 2.VIII - święto pierwszych zbiorów owoców
Lato to jedna z czterech podstawowych pór roku w przyrodzie w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się najwyższymi temperaturami powietrza w skali roku. W świecie roślin jest to okres dojrzewania nasion i owoców, a w świecie zwierząt jest to okres wydawania na świat nowego pokolenia i przygotowania go do samodzielnego życia.
Lato astronomiczne rozpoczyna się w momencie przesilenia letniego i trwa do momentu równonocy jesiennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 21 czerwca a 23 września (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas lata astronomicznego dzienna pora dnia jest dłuższa od pory nocnej, jednak z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa - Słońce wschodzi coraz później i góruje na coraz mniejszych wysokościach ponad horyzontem.
Za lato klimatyczne przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15°C. Pomiędzy latem klimatycznym i sąsiednimi klimatycznymi porami roku nie ma etapów przejściowych, w przeciwieństwie do zimy poprzedzanej przedzimiem, i następującym po niej przedwiośniem.
Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące letnie na półkuli północnej uznaje się czerwiec, lipiec i sierpień, a na południowej grudzień, styczeń i luty.
Człowiek
Okres letni to czas wzmożonej turystyki. Sprzyja temu czas wakacji, który rozpoczyna się pod koniec czerwca, a kończy z upływem sierpnia. Żniwa odbywają się w miesiącach letnich. Na polach pojawiają się stogi z wysychającą słomą. Uroczystości zakończenia zbiorów zbóż rolnicy świętują w czasie dożynek, czasami w tradycyjnych strojach ludowych.
Zwierzęta
W świecie zwierząt, niektóre gatunki wychowują podrośnięte potomstwo, inne jeszcze się rozmnażają. We wszystkich środowiskach jest duża obfitość pokarmów.
Rośliny
Trwa kwitnienie roślin, a już pojawiają się nasiona i owoce. Pojawiają się pierwsze letnie owoce, np. poziomki, czereśnie, wiśnie. Późniejszą porą dojrzewają maliny, gruszki, jabłka - pojawienie się jabłek symbolizuje już ostatni okres lata i zbliżającą się jesień.
J E S I E Ń
Znaki jesienne: Waga, Skorpion, Strzelec.
Jesień to pora chłodów i zimnych wiatrów. Słońce wędruje coraz niżej nad horyzontem. Wszystko, co wyszło z gleby, musi jesienią do niej powrócić, a ziemia przygotowuje się do tego, by wiosną znów być żyzną. Jesień jest fazą regeneracji.Znaki jesienne: Waga, Skorpion, Strzelec.
W Polsce pierwszy miesiąc jesieni bywa zazwyczaj słoneczny i ciepły, ale noce są chłodne. Jesienią występują już także poranne przymrozki i niekiedy nawet szron. Wrzesień to czas owocowania. Dojrzewają w tym okresie nasiona i owoce licznych drzew i krzewów. Koniec września i początek października to okres „złotej, polskiej jesieni". Słońce jeszcze grzeje aczkolwiek nie tak silnie jak w lecie. W jego promieniach soczysta zieleń liści drzew i krzewów przyjmuje odcienie od żółtego poprzez czerwony aż do brunatnego. Jesienią, kiedy na łąkach nie ma już kwiatów, spotkać można jasnoróżowe kwiaty ziemowita jesiennego, wrzosy, jesienią dojrzewają także słoneczniki. Ale jest to już czas, kiedy cała przyroda przygotowuje się do zimy.
Jesienne święta:
- równonoc jesienna (jesienne ekwinokcjum) - Mabon (dożynki) 19.IX - 22.IX - główne święto zbiorów
- Samhain (Halloween, Dzień Zmarłych, Nowy Rok Czarownic) 31.X/1.XI
Jesień to jedna z czterech podstawowych pór roku w przyrodzie w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się umiarkowanymi temperaturami powietrza z malejącą średnią dobową, oraz (w przypadku Polski) stosunkowo dużym w skali roku opadem atmosferycznym. W świecie roślin i zwierząt jest to okres gromadzenia zapasów przed zimą.
Za jesień klimatyczną przyjmuje się okres roku (następujący po lecie), w którym średnie dobowe temperatury powietrza wahają się pomiędzy 15 a 5 °C. Zasadniczo po jesieni następuje zima, jednak pomiędzy tymi okresami znajduje się klimatyczny etap przejściowy – przedzimie.
Jesień astronomiczna rozpoczyna się w momencie równonocy jesiennej i trwa do momentu przesilenia zimowego, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 23 września a 22 grudnia (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas jesieni astronomicznej dzienna pora dnia jest krótsza od pory nocnej, a ponadto z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa.
Człowiek
Człowiek wykorzystuje jesień, aby podobnie jak zwierzęta przygotować się do zimy. Aby zabezpieczyć się przed mrozem, są tworzone składy drewna opałowego i węgla. Bulwy ziemniaków wykopywane są z ziemi jesienią. Przechowywane do wiosny, następnego roku kiełkują i wyrastają w nową roślinę.
Zwierzęta
Na przełomie lata i jesieni część zwierząt przenosi się do cieplejszych stref klimatycznych.
Rośliny
Jesienią liście drzew zmieniają kolor, by w końcu opaść przed zimą, a najgrubsze części zielone roślin ulegają zdrewnieniu. Rośliny wieloletnie gromadzą substancje zapasowe w korzeniach, a jednoroczne usychają, starając się przedtem różnymi metodami doprowadzić do rozproszenia nasion.
Z I M A
Znaki zimowe to: Koziorożec, Wodnik, Ryby.
Zima to pora mrozów, śniegu i lodu. Przesilenie zimowe przynosi najdłuższą noc w roku. Wydaje się, iż natura zamarła. Zamarzająca woda pokrywa i uszczelnia pory ziemi, jednak wewnątrz niej nasiona pęcznieją, pękają i zaczynają zapuszczać korzenie.
Znaki zimowe to: Koziorożec, Wodnik, Ryby.
Zimowe święta:
- przesilenie zimowe (zimowe solstycjum) - Yule (Jul) 19.XII - 22.XII - święto narodzin Słońca
- Imbolc (święto Brygidy, święto świec) 1.II lub 2.II - święto pierwszych oznak wczesnej wiosny i światła powracającego po zimowych ciemnościach
Zima to jedna z czterech pór roku w przyrodzie w strefie klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje się najniższymi temperaturami powietrza w skali roku, umiarkowaną ilością opadu atmosferycznego, zazwyczaj zestaloną (zamarzniętą) formą opadu i osadu atmosferycznego, a większość świata roślin i zwierząt przechodzi okres uśpienia.
Zima astronomiczna rozpoczyna się w momencie przesilenia zimowego i trwa do momentu równonocy wiosennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 22 grudnia a 21 marca (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas zimy astronomicznej dzienna pora dnia jest krótsza od pory nocnej, jednak z każdą kolejną dobą dnia przybywa, a nocy ubywa.
Za zimę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnia dobowa temperatura powietrza spada poniżej 0 °C. Zasadniczo zimę poprzedza jesień, jednak pomiędzy tymi okresami znajduje się klimatyczny etap przejściowy - przedzimie. Podobnie zimę od wiosny oddziela przedwiośnie.
Dla półkuli południowej wszystkie opisane daty i zjawiska są przesunięte o pół roku. Za miesiące zimowe na półkuli północnej uznaje się grudzień, styczeń i luty, a na południowej czerwiec, lipiec i sierpień.
Człowiek
Ludzie przebywają głównie w domach, a zużycie energii elektrycznej zimą jest dużo większe niż latem, przyczyną jest to, iż w tym okresie, dni są najkrótsze, a temperatura powietrza spada znacznie poniżej zera. Zima również jest kojarzona z zabawami zimowymi na śniegu i lodzie.
Zwierzęta
Zwierzęta bezkręgowe i kręgowce zmiennocieplne pozostają w ukryciu przez całą zimę. Tylko ptaki i niektóre ssaki są aktywne niezależnie od temperatury otoczenia. Ryby przeżywają zimę w wodzie pod lodem pod warunkiem, że przez przeręble odbywać się będzie jej przewietrzanie.
Rośliny
Większość roślin zimuje w formie nasion lub podziemnych kłączy, cebul i bulw. Na powierzchni pozostają tylko bezlistne krzewy i drzewa liściaste oraz zimozielone krzewy i drzewa iglaste.
Śnieg pokrywający drzewa chroni je przed przemarzaniem, a szadź jest zjawiskiem występującym tylko w zimie, gdy jest mgła i mróz.
Przejście do kolejnego rozdziału "Zodiak - fazy rozwoju" - klik.
