Oto kolejne książki astronomiczno-kosmologiczne,
które są w moim posiadaniu:
 

Oto spis treści książki "Od gwiezdnego pyłu do planet. Geologiczna podróż przez Układ Słoneczny", tytuł oryg.: Stardust to Planets. A Geological Tour of the Solar System (wyd. Prószyński i S-ka 1996).

- Książka telefoniczna - o porządkowaniu Układu Słonecznego
- Człowiek na Księżycu - księżycowa stratygraficzna skala czasu
- Czy kometę da się zjeść? - bliskie spotkanie z jądrem komety Halleya
- Ogień i lód - aktywny wulkanizm na Io i Trytonie
- Diamenty są wieczne - odkrycie gwiezdnego pyłu w meteorytach
- Tarcza strzelnicza - wielopierścieniowe baseny i katastrofalne zderzenia
- Kawałek Czerwonej Planety - meteoryty z Marsa
- Zatwardziałe serca - jądra i płaszcze planet ziemskich
- Wszystkie kamienie zostały powywracane - regolit na Księżycu, planetoidach i planetach
- Do picia ani kropli - woda na Marsie
- Keplerowski piasek - mineralogia planetoid i pierścieni
- Skromna inwestycja - oceany magmy na Księżycu i planetach
- Bogini odsłania oblicze - Magellan ukazuje powierzchnię Wenus
- Mrugaj, mrugaj, grudko mała - rozpowszechnienie pierwiastków chemicznych w Układzie Słonecznym
- Życie na pasie szybkiego ruchu - planetarna kolebka życia

Harry "Hap" Y. McSween Jr. (ur. 29 września 1945 roku w Charlotte w Północnej Karolinie, w USA) jest emerytowanym profesorem na University of Tennessee w Knoxville, który opublikował wiele artykułów i książek dotyczących kosmochemii, meteorytów i eksploracji planet. Był badaczem pracującym przy kilku misjach NASA na Marsa. Jego imieniem została nazwana jedna z asteroid - 5223 McSween.

Poniżej umieściłam spis treści - zawierającej sporo ładnych ilustracji - książki "Nieskończony Wszechświat" (wydanej w cyklu Biblioteczka Gazety Wyborczej; Agora 2011).

- Wprowadzenie
- Początek Wszechświata [Wielki Wybuch, opis wczesnego Wszechświata, inflacja kosmologiczna i dalsze rozszerzanie się Wszechświata, potwierdzenie teorii Wielkiego Wybuchu - satelita COBE oraz sondy WMAP i Planck i mikrofalowe promieniowanie tła, nukleosynteza, efekt Dopplera, prawo Hubble'a, stała Hubble'a, teoria względności, ciągłość czasoprzestrzeni, Albert Einstein, materia barionowa, ciemna materia i ciemna energia soczewkowanie grawitacyjne, neutrino]
- Struktury Wszechświata [powstanie i rozwój galaktyk, katalog Messiera, mgławice, gromady gwiazd i galaktyki, Grupa Lokalna, Droga Mleczna, Wielki Obłok Magellana, Andromeda, cefeidy, Christiaan Huygens, paralaksa, wymiary Wszechświata, kartografia nieba, Milton L. Humason]
- Ciała niebieskie [atom, powstanie gwiazd, dysk akrecyjny, rozwój gwiazd, koniec życia gwiazdy, metaliczność i rotacja gwiazd, gwiazdy podwójne, supernowe, pulsary, klasyfikacja gwiazd, Johannes Kepler, Tycho Brahe, czarne dziury]
- Układ Słoneczny [powstanie i rozwój Układu Słonecznego, Słońce, heliosfera, planety wewnętrzne, planety zewnętrzne, nowy status Plutona, planety pozasłoneczne, Aleksander Wolszczan, Księżyce Jowisza, satelity Saturna, Giovanni Domenico Cassini, asteroidy i pas Kuipera, obłok Oorta, komety, zaćmienia Słońca i Księżyca]
- Teorie na temat Wszechświata [kosmologia, teoria geocentryczna, Mikołaj Kopernik, od Kopernika do Newtona, Max Karl Ernst Planck, jednolita teoria pola, supersymetria i model standardowy, wnętrze materii, bozon Higgsa - boża cząstka, Wielki Zderzacz Hadronów, teorie superstrun, M-teoria, tunele czasoprzestrzenne, Wielki Kolaps kontra Wielkie Rozdarcie, ciągły Wszechświat - cykl bez końca]
- Obserwacja Wszechświata [Robert Goddard, pierwsi astronauci, pierwsze programy kosmiczne, program Apollo, lądowanie na Księżycu, podróże międzyplanetarne, Voyager 1 oraz Voyager 2, promy kosmiczne, Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, turystyka kosmiczna, telskopy i radioteleskopy, Kosmiczny Teleskop Hubble'a]

"Wszechświat w twojej dłoni, Niezwykła podróż przez czas i przestrzeń" Christophe'a Galfarda, tytuł oryg.: The Universe in Your Hand. A Journey Through Space, Time and Beyond (wyd. Otwarte, Kraków 2017) jest książką w sam raz dla osób początkujących w tematyce poznawania kosmosu. Można ją czytać niemal do poduszki, ponieważ wiedza nie jest podawana w suchy sposób, lecz bardzo literacki. Książka nie posiada żadnych ilustracji.
Oto tytuły rozdziałów:
- Kosmos
- Czym jest przestrzeń pozaziemska
- Szybko
- Dajemy nurka w kwantowy świat
- Podróż do początku czasu i przestrzeni
- Nieoczekiwane zagadki
- Krok w nieznane

Christophe Galfard (ur. w 1976 roku w Paryżu) jest francuskim fizykiem - ma doktorat w dziedzinie fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Cambridge w Anglii, uczniem Stephena Hawkinga, z którym przez wiele lat pracował nad czarnymi dziurami i pochodzeniem naszego Wszechświata.
http://www.christophegalfard.com

Poniżej podaję spis treści małej książeczki (która formatem przypomina małą cegłę) Josipa Kleczka "Nasze gwiazdozbiory" (wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1982).

Co należy wiedzieć przy poznawaniu gwiazdozbiorów
Przegląd gwiazdozbiorów
Alfabet grecki:
- Północne gwiazdozbiory okołobiegunowe
- Gwiazdozbiory wiosenne
- Gwiazdozbiory jesienne
- Gwiazdozbiory zimowe
- Południowe gwiazdozbiory okołobiegunowe
Wykaz gwiazdozbiorów. Indeks

Spis treści 114-stronicowej książki Paula Halperna "Struktura Wszechświata", tytuł oryg.: The Structure of the Universe (wyd. Prószyński S-ka 1998):
- Wstęp - tajemnice Kosmosu
- Parada planet
- Gwiezdny spektakl
- Zagadkowe pulsary
- Czarne dziury
- Galaktyczne rytmy
- Historia Wszechświata
- Pytanie o wiek
- Międzygalaktyczne bąble
- Duchu w pustce
- Feeria świateł
- Los Wszechświata

Paul Halpern (ur. 15 stycznia 1961 roku w Filadelfii w stanie Pensylwania, w USA) jest profesorem fizyki na uniwersytecie w Filadelfii. Napisał wiele książek i artykułów popularnonaukowych. W Polsce wydano między innymi następujące pozycje tego amerykańskiego naukowca: "Struktura Wszechświata. Skąd we Wszechświecie wzięły się galaktyki? Czy kosmos wypełnia niewidzialna "ciemna materia"? Czy Wszechświat będzie się rozszerzał wiecznie, czy też pewnego dnia zacznie się kurczyć?" (1998), "Łowcy planet. Tropem Wolszczana w poszukiwaniu planet w naszej Galaktyce" (2000), "Nasz inny Wszechświat. Poza kosmiczny horyzont i dalej" (2014), "Gra w kości Einsteina i kot Schrödingera. Zmagania dwóch geniuszy z mechaniką kwantową i unifikacją fizyki" (2016)
https://www.nasw.org/users/Halpern/

Z książki Marcusa Chowna "Teoria kwantowa nie gryzie. Przewodnik po Wszechświecie" tytuł oryg.: Quantum Theory Cannot Hurt You (wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2009) można między innymi dowiedzieć się, że:

- W powietrzu wciąganym z każdym twoim oddechem do płuc znajduje się atom, który niegdyś był w płucach Marylin Monroe;
- Istnieje ciecz, która potrafi płynąć pod górę;
- Na szczycie budynku starzejesz się szybciej niż na parterze; - Atom potrafi być równocześnie w kilku miejscach, co odpowiada sytuacji, w której znajdowałbyś się równocześnie w Nowym Jorku i w Londynie;
- Cała ludzkość mogłaby się zmieścić w objętości kostki cukru;
- Jeden procent szumu w telewizorze dostrojonym do częstotliwości pomiędzy dwiema stacjami, stanowi pozostałość po Wielkim Wybuchu;
- Prawa fizyki nie wykluczają podróży w czasie
- Filiżanka kawy waży więcej gdy kawa jest gorąca, niż gdy jest zimna;
- Im szybciej idziesz, tym jesteś szczuplejszy

- Marcus Chown o komputerach kwantowych:
"Jest rok 2041. Chłopiec siedzi przed komputerem w swoim pokoju. Nie jest to zwykły komputer, lecz komputer kwantowy. Chłopiec wydaje komputerowi polecenie... i w jednej chwili komputer rozszczepia się na tysiące tysięcy kopii samego siebie, a każda kopia pracuje nad innym wątkiem zadania. Po kilku sekundach wątki łączą się ponownie i na ekranie wyświetla się odpowiedź. Wszystkie zwykłe komputery świata musiałyby pracować biliony bilionów lat, aby uzyskać tę odpowiedź. Zadowolony z wyniku chłopiec wyłącza komputer i idzie się bawić. Dzisiejsze zadanie domowe ma z głowy.
Proste, prymitywne wersje komputera kwantowego już istnieją i działają. Jedyna rzecz, co do któej trwa dysputa, to kwestia, czy komputer kwantowy jedynie zachowuje się jak zwielokrotniony komputer klasyczny, czy jednak dosłownie wykorzystuje moc kopii samego siebie, kopii istniejących... w równoległych wszechświatach."

- Marcus Chown o próżni kwantowej:
"Masa jest jedną z możliwych form energii. [..] W praktyce masa pojawia się w pustej przestrzeni w formie mikroskopowych cząstek materii. Kwantowa próżnia w rzeczywistości kipi od nieustannie powstających cząstek, takich jak elektrony i pozytony, które pojawiają się na chwilę i natychmiast znikają. I nie jest to niczym niepotwierdzona teoria, gdyż taki model próżni ma swoje doświadczalne konsekwencje. [...] Fakt, iż prawa natury pozwalają, aby coś powstało z niczego, nie uszedł uwagi kosmologów, którzy badają wszechświat. Rozważają oni zadziwiającą hipotezę pochodzenia wszechświata, zgodnie z którą cały wszechświat jest niczym więcej, jak kwantową fluktuacją próżni."

- Marcus Chown o czarnych dziurach:
"Z punktu widzenia czasoprzestrzeni czarna dziura jest dziurą w dosłownych znaczeniu tego słowa. Zwykłe gwiazdy, takie jak Słońce, wytwarzają jedynie coś w rodzaju dołka w otaczającej je czasoprzestrzeni, natomiast czarna dziura stanowi bezdenną studnię, do której materia wpada, lecz nigdy nie zdoła z niej uciec. [...] Czarna dziura jest otoczona przez zamkniętą powierzchnię zwaną horyzontem zdarzeń. Stanowi on granicę, poza którą nie ma już powrotu dla obiektów, które zabłądziły w sąsiedztwo czarnej dziury. Gdybyśmy znaleźli się w pobliżu horyzontu zdarzeń, moglibyśmy zobaczyć tył swej głowy, ponieważ światło zza naszych pleców zostałoby ugięte wokół czarnej dziury, zanim trafiłoby do naszych oczu. Gdybyśmy w jakiś sposób potrafili utrzymać się tuż nad horyzontem zdarzeń, nasz czas płynąłby tak wolno, że moglibyśmy obserwować całą przyszłość wszechświata ewoluującego przed naszymi oczami, jak przewijany do przodu film!"

- Marcus Chown o Wielkim Wybuchu:
"Wielki Wybuch nie zdarzył się tutaj ani tam, ani w żadnym innym określonym punkcie wszechświata. Zdarzył się wszędzie.[...] Wszystko - przestrzeń, czas, energia i materia - pojawiło się w Wielkim Wybuchu i zaczęło rozszerzać się równocześnie i wszędzie."

Książka "Teoria kwantowa nie gryzie" nie ma ilustracji, niżej jest spis treści.
Małe rzeczy:
- Oddychając Einsteinem
- Dlaczego Bóg gra w kości z wszechświatem
- Schizofreniczny atom
- Nieoznaczoność i granice wiedzy
- Telepatyczny wszechświat
- Identyczność a korzenie różnorodności
Wielkie rzeczy:
- Śmierć przestrzeni i czasu
- E=mc2 i waga słonecznego blasku
- Siła grawitacji nie istnieje
- Największy królik z najmniejszego kapelusza
- Słownik

Poniżej jest spis treści książki Neila deGrasse Tysona "Astrofizyka dla zabieganych", tytuł oryg.: Astrophysics for People in a Hurry (wyd. Insignis Media, Kraków 2017).

- Najwspanialsza opowieść, jaką kiedykolwiek opowiedziano
- Na Ziemi jako i w niebie
- Niech stanie się światłość
- Między galaktykami
- Ciemna materia
- Ciemna energia
- Układ z kosmosem
- O byciu okrągłym
- Niewidzialne światło
- Między planetami
- Egzoplaneta Ziemia
- Refleksje nad perspektywą kosmiczną

Oto spis treści książki Franka Drake'a "Czy jest tam kto? Nauka w poszukiwaniu cywilizacji pozaziemskich", tytuł oryg.: Is anyone out there? The scientific search for extraterrestrial inteligence (wyd. Prószyński i S-ka 1995).
- Ku zamieszkanemu Wszechświatowi
- Poszukiwania pod latarnią
- Niepewności się mnożą
- Jak zbudować lepszą pułapkę na myszy?
- Kontrcywilizacja
- Międzygwiezdna kwarantanna
- Skarby z dalekiego kosmosu
- Inteligentne życie na Ziemi
- Tylko jeden błękitny podnóżek?
- Bez wielkiego odkrycia
- Epilog. Informacje dodatkowe. Słownik
- Ludzie SETI. Programy SETI. Sygnatariusze apelu SETI

Frank Drake (ur. 28 maja 1930 roku w Chicago w stanie Illinois, w USA) to astronom i astrofizyk interesujący się możliwością istnienia życia na innych planetach. Założył SETI - the search for extraterrestrial intelligence (https://www.seti.org), a znany jest także z tak zwanego równania Drake'a, czyli wzoru próbującego określić ilość inteligentnych cywilizacji.

Książki "Przekrój przez Wszechświat" oraz "Granice Kosmosu - granice kosmologii" (książkę tę pokazałam w rozdziale Książki o kosmosie cz.14) autorstwa urodzonego w 1985 roku Łukasza Lamży mogą być dobrym uzupełnieniem trzech e-kursów (on-line), które prowadzi Pan Lamża: Wprowadzenie do Kosmologii, Ewolucja wszechświata oraz Wszechświat i wieloświat (multiverse), realizowanych na platformie e-uniwersytetu Copernicus College (w Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie) - https://www.copernicuscollege.pl - POLECAM!

Oto mała próbka treści książki Łukasza Lamży "Przekrój przez Wszechświat" (wyd. Copernicus Center Press, Kraków 2017).

"Witamy we Wszechświecie! Ilustracja 27 pokazuje tak zwany obserwowalny Wszechświat (czasem określany też jako "widzialny Wszechświat"). To pojęcie doskonale ujmuje specyficzną sytuację, w której się znajdujemy: nie znamy "prawdziwych" rozmiarów - teoretycznie może być on nieskończony przestrzennie! - jednak znany nam jest z niezłą dokładnością rozmiar tego fragmentu Wszechświata, który poddaje się naszym obserwacjom.
Co ważne, "obserwowalność" tego obszaru to nie po prostu kwestia rozmiaru teleskopów lub pomysłowości kosmologów; dwa fakty wydają się brutalnie ucinać wszelkie dyskusje na temat bezpośredniego obserwowania obiektów położonych dalej niż granica obserwowalnego Wszechświata: skończona prędkość rozchodzenia się informacji oraz skończony wiek Wszechświata. Dodatkowym ważnym czynnikiem jest rozszerzanie się Wszechświata, znacząco wpływające na rozmiar tej jego części, która daje się obserwować. Przyjrzymy się kolejno tym trzem faktom.
Po pierwsze więc, nie tylko światło, ale i wszystkie mieszczące się w ramach "normalnej fizyki" kanały przesyłu informacji są ograniczone w swojej prędkości rozchodzenia się przez c - prędkość światła w próżni, wynoszącą około 300000 km/s. Obiekt odległy od nas, przykładowo, milion lat świetlnych jest zatem dla nas widoczny taki, jakim był milion lat temu. Coraz dalsze od nas obiekty wydają się więc coraz młodsze, tak że wyglądanie ku coraz dalszym zakątkom Wszechświata jest jednocześnie spoglądaniem ku jego dzieciństwu.
Budowanie wciąż potężniejszych i bardziej czułych teleskopów nie prowadzi jednak do spoglądania dowolnie daleko - Wszechświat nie istnieje bowiem od zawsze. Obliczenia dokonywane na podstawie różnego typu obserwacji wydają się sugerować, że około 13,8 miliarda lat temu nastąpiło szczególnego typu "zdarzenie początkowe" znane jako Wielki Wybuch (chociaż żartobliwe angielskie określenie Big Bang oznacza raczej "Wielkie Bum"). Nie da się przedłużać "strzałki czasu" poza Wielki Wybuch, podobnie, jak nie da się iść dalej na północ niż na biegun północny albo zmierzyć linijką odległości mniejszej niż 0 centymetrów. W takim sensie, w jakim normalnie używamy pojęcia "czas", Wszechświat wydaje się więc mieć skończony czas na wzrost. W najwcześniejszej fazie swojej ewolucji Wszechświat był gorący i prawie jednorodny, zatem obrazem tej epoki nie są galaktyki i gwiazdy znane nam z fotografii astronomicznych, lecz niemal jednolite morze światła - tzw. mikrofalowe promieniowanie tła.
Dwa podane wyżej fakty zdają się sugerować, że najdalsze możliwe do zaobserwowania obiekty powinny znajdować się w odległości 13,8 miliarda lat świetlnych w każdym kierunku, co oznaczałoby, że obserwowalny Wszechświat ma kształt kuli o średnicy 27,6 miliarda lat świetlnych. Tak by było, gdyby Wszechświat się nie rozszerzał.
Wszechświat rozszerza się jednak w stałym tempie, wynoszącym obecnie około 70 km/s na Mpc; parametr ten określa się jako stałą Hubble'a. oznacza to, że statystyczna galaktyka odległa od nas o 1 megaparsek (1 parsek to około 3,3 roku świetlnego) oddala się od nas z prędkością 70 km/s. W przypadku obiektów stosunkowo bliskich nie ejst to do końca prawdziwe. Moje stopy nie oddalają się od czubka mojej głowy w tempie dyktowanym ową ekspansją kosmologiczną; są solidnie zespolone z moją głową za pośrednictwem sił elektromagnetycznych, a wzrost organizmu wynika z zupełnie odrębnych praw biologii; w moim przypadku i tak prowadzi już raczej do rozrostu na boki niż pięcia się w górę. Galaktyki jeszcze w skali dziesiątków milionów lat świetlnych trzymają się razem dzięki sile grawitacji. Dopiero powyżej tej skali "puchnięcie"/"rozciąganie się' przestrzeni "pod stopami" galaktyk zaczyna dominować i ekspansja Wszechświata staje się dominująca.
Można więc wyobrazić sobie, że skrawek materii, który 13,8 miliarda lat temu stanowił część młodziutkiego Wszechświata i wyemitował widoczne teraz na Ziemi fotony mikrofalowego promieniowania tła, został od nas w wyniku ekspansji kosmologicznej "odsunięty". Po połączeniu tych trzech faktów, wzbogaceniu ich o kilka dodatkowych informacji uszczegółowiających (m.in. o tę, że ekspansja kosmologiczna wydaje się przyspieszać) i dokonaniu odpowiednich obliczeń okazuje się, że w czasie dotychczasowego życia Wszechświata zdążył się on rozszerzyć akurat o tyle, iż najdalsze widziane obiekty znajdują się od nas w odległości około 46 miliardów lat świetlnych, przez co otaczająca nas sfera rzeczy "dających się zaobserwować" ma średnicę nieco ponad 92 miliardy lat świetlnych.
Został nam więc "dany" bardzo określonych rozmiarów bąbel wypełniony... czym właściwie? Ilustracja 27 pokazuje, że w największej dostępnej obserwacjom skali Wszechświat wydaje się dość jednorodny i składa się z równomiernie rozłożonych "kłaczków", będących w rzeczywistości wielkimi skupiskami galaktyk, opisanymi bliżej w następnym rozdziale. Czas zatem zrobić pierwszy krok w głąb materii. Hop!"

Spis treści książeczki Paula Daviesa "Ostatnie trzy minuty", tytuł oryg.: The Last Three Minutes. Conjectures about the Ultimate Fate of the Universe (wyd. Copernicus Center Press, Kraków 2017) :
- Koniec świata
- Umierający wszechświat
- Pierwsze trzy minuty
- Śmierć gwiazd
- Zmierzch
- Masa wszechświata
- Wieczność - to bardzo długo
- Życie w zwolnionym tempie
- Życie w przyspieszonym tempie
- Nagła śmierć i powtórne narodziny
- Światy bez końca?

Deista Paul Davies (ur. 22 kwietnia 1946 roku w Londynie) jest brytyjskim fizykiem teoretycznym, profesorem w Arizona State University w Tempe (w USA) oraz autorem wielu książek. Zajmuje się przede wszystkim kwestią strzałki czasu, kosmologią, czarnymi dziurami, kwantową teorią pola i astrobiologią. Oto tytuły niektórych jego książek, które zostały wydane w Polsce: "Ostatnie trzy minuty. O ostatecznym losie Wszechświata", "Czas. Niedokończona rewolucja Einsteina" (2002), "Bóg i nowa fizyka" (2006), "Kosmiczna wygrana. Dlaczego Wszechświat sprzyja życiu?" (2008), "Milczenie gwiazd. Poszukiwania pozaziemskiej inteligencji" (2013), "Kosmiczny projekt. Twórcze zdolności przyrody w porządkowaniu wszechświata" (2013).
http://cosmos.asu.edu