Księżyce Jowisza.

Księżyce Jowisza - ASTRONOMICNZE FAKTY.
[źródła tego rozdziału - przede wszystkim NASA - http://solarsystem.nasa.gov/ KLIK]

Jowisz posiada wiele księżyców, które poruszają się wokół niego po ekliptycznych orbitach. Obecnie (2015 rok) znanych jest 67 księżyców Jowisza, w tym 50 z nich posiada oficjalne nazwy, a 17 księżyców oczekuje na potwierdzenia ich odkrycia.
Spośród jowiszowych księżyców dwa wyróżniają się rozmiarami - Kalisto/Callisto i Ganimedes - największy księżyc w Układzie Słonecznym. Być może część jowiszowych księżyców to kosmiczny "gruz" przechwycony przez tę wielką planetę.

Księżyce Jowisza są zwrócone ku niemu zawsze tą samą stroną.

Na Jowiszu nie może być życia takiego, jakie znamy, jednak niektóre z księżyców Jowisza (np. Europa, Ganimedes, a może Kallisto) mają oceany pod spodem ich skorupy, i mogą one sprzyjać powstaniu czy też utrzymaniu życia.

Księżyce Metis, Adrastea, Amalthea i Thebe znajdują się w pierścieniach Jowisza. Mają one dziwny kształt, na powierzchni posiadaja kratery uderzeniowe, wzgórza i doliny. Stanowią one grupę księżyców zwaną Grupa Amaltei.

Io, Europa, Ganimedes i Kalisto zostały odkryte już w 1610 roku przez Galileusza, przy użyciu lunety (wczesnej wersji teleskopu), i były to jedne z pierwszych obserwacji astronomicznych dokonanych przy pomocy tego urządzenia. Te cztery księżyce są znane dziś jako Księżyce Galileusza. Niemiecki astronom Simon Marius twierdził, że widział księżyce Jowisza w tym samym czasie, ale nie opublikował swoich obserwacji, więc przyjmuje się Galileusza jako odkrywcę czterech pierwszych satelitów Jowisza.

Grupa Amaltei i Galileuszowe księżyce Jowisza należą do tak zwanych księżyców regularnych. Poza tym wyróżniamy grupy tak zwanych nieregularnych księżyców Jowisza (m.in. zwarta Grupa Himalii, Grupa Ananke, Grupa Karme, Grupa Pazyfae).

Podobno obserwacje - nawet przy użyciu silnej lornetki - Jowisza i jego księżyców są bardzo ciekawe, gdyż obraz przypomina miniaturę Układu Słonecznego z jego centralnym Słońcem i okrążającymi je planetami.

Poniżej jest rodzinne zdjęcie:

Jowisz wraz z jego galileuszowymi księżycami -

Io, Europa, Ganimedes i Callisto.

(Jupiter nie jest w tej samej skali jak satelity).

[źródło NASA

Credit: NASA Planetary Photojournal]

Oto angielskie nazwy 50 księżyców Jowisza.

1. Io

2. Europa

3. Ganymede

4. Callisto

5. Amalthea

6. Himalia

7. Elara

8. Pasiphae

9. Sinope

10. Lysithea

11. Carme

12. Ananke

13. Leda

14. Thebe

15. Adrastea

16. Metis

17. Callirrhoe

18. Themisto

19. Megaclite

20. Taygete

21. Chaldene

22. Harpalyke

23. Kalyke

24. Iocaste

25. Erinome

26. Isonoe

27. Praxidike

28. Autonoe

29. Thyone

30. Hermippe

31. Aitne

32. Eurydome

33. Euanthe

34. Euporie

35. Orthosie

36. Sponde

37. Kale

38. Pasithee

39. Hegemone

40. Mneme

41. Aoede

42. Thelxinoe

43. Arche

44. Kallichore

45. Helike

46. Carpo

47. Eukelade

48. Cyllene

49. Kore

50. Herse

_______________________________

Księżyc Jowisza Kalisto (Callisto).

Księżyc Jowisza Kalisto, o wielkości prawie takiej samej jak Merkury, ma powierzchnię usianą kraterami, która może być zapisem wydarzeń z wczesnej historii Układu Słonecznego. Kalisto jest najgęściej usianym kraterami obiektem w Układzie Słonecznym. Mała ilość małych kraterów na Kalisto wskazuje na mały stopień bieżącej aktywności powierzchniowej tego księżyca. Wiek powierzchni tego księżyca ocenia się na około 4 miliardów lat, i w związku z tym można powiedzieć, że Callisto posiada najstarszy krajobraz w Układzie Słonecznym. Powierzchnia Callisto, choć najciemniejsza z księżyców Galileusza, jest dwukrotnie jaśniejsza niż naszego Księżyca.

Jest możliwe istnienie pod powierzchnią Kalisto ciekłych oceanów.

Poniżej jest usiana kraterami powierzchnia Kalisto.

Zdjęcie zostało zrobione 07 lipca 1979 przez Voyager 2.

[źródło - NASA]

_______________________________

Księżyc Jowisza Io.

Księżyc Io jest trochę większy niż ziemski Księżyc, Io jest trzecim pod względem wielkości księżycem Jowisza. Io jest najbardziej aktywnym wulkanicznie ciałem w Układzie Słonecznym. Jego powierzchnia jest pokryta siarką w różnych formach i kolorach.
Ogromna grawitacja Jowisza powoduje "przypływy" na twardej powierzchni Io, które wznoszą się na wysokość aż 100 metrów i generują wystarczającą ilość ciepła dla aktywności wulkanicznej oraz wyparowania wody. Wulkany Io są "napędzane" przez gorącą magmę silikatową. Wulkaniczne pióropusze - w czasie wypluwania materiału - mogą wzrosnąć do 300 km nad powierzchnią.

Poniżej: Jowisz i jego wulkaniczny księżyc Io.

Obraz jest montażem zdjęć wykonanych

przez statek kosmiczny New Horizons w 2007 roku.

[źródło - NASA http://solarsystem.nasa.gov/ KLIK]

Niżej - ta fotografia południowej półkuli Jowisza

została zrobiona przez sondę Voyager 2

w dniu 25 czerwca 1979 roku

w odległości 12 milionów kilometrów.

Na tle Jowisza widać jego księżyc - Io.

[źródło - NASA

Credit: NASA/JPL]

Poniżej: Widok na Io ze sondy Galileo (1997).

[źródło - NASA

Credit: NASA/JPL/University of Arizona]

Poniżej widać erupcję wulkanu na Io, księżycu Jowisza.

(Tvashtar Catena to łańcuch olbrzymich wulkanów na Io.)

Zdjęcie zrobiła sonda Galileo w 1999 roku.

[źródło - NASA

Credit: NASA Planetary Photojournal]

_______________________________

Księżyc Jowisza Europa.

Powierzchnia Europy to zamarznięta woda, czyli lód, pod którym - prawdopodobnie - jest ocean wody i/lub grząskiego lodu. Europa jest lodowym światem nieco mniejszym niż księżyc Ziemi. Uważa się, że Europa ma dwa razy tyle wody, co Ziemia.
Zdjęcia Europy wykonane przez sondę Galileo, pokazują na powierzchni księżyca miejsca, gdzie lód załamał się i kawałki są odsunięte od siebie, a więc ciecz może pochodzić od dołu i być zamrażana na wierzchu. Ponadto uważa się, że globalny ocean wody na Europie jest w kontakcie z skalistym dnem morskim!
Księżyc Europa intryguje astrobiologów ze względu na możliwość istnienia tam życia. Wydaje się, iż Europa może być najlepszym miejscem w Układzie Słonecznym do poszukiwania życia poza Ziemią.

Europa posiada bardzo cienką atmosferę tlenową, jednak zbyt cienką do oddychania. Jeden dzień na Europie trwa 3 i pół dnia ziemskiego (czyli 3 i pół dnia to czas obrotu księżyca Europy wokół swej osi).

Poniższe zdjęcia pokazują tylną półkulę księżyca Jowisza, Europy, wykonane przez sondę Galileo w 1996 roku, w odległości około 677 000 km. Obrazek po lewej pokazuje Europę w prawdziwych kolorach, a prawy obraz przedstawia Europę w intensywniejszych kolorach celem wydobycia szczegółów. Ciemne linie to pęknięcia w gładkiej, lodowej skorupie księżyca Europa.

[źródło - NASA

Credit: NASA, NSSDC Photo Gallery]

Sonda Galileo badała Europę, orbitując wokół Jowisza w latach 1995-2003. Na księżycu Jowisza znalazła głęboki ocean płynnej wody oraz jakiś rodzaj minerałów znajdujących się w lodowej pokrywie. Sonda odnalazła również dowody na istnienie "egzosfery" wokół Europy, a także wokół innych księżyców Jowisza - Ganymede i Callisto. Egzofera jest cienką atmosferą, której molekuły/cząsteczki wydają sie pozostawać w pułapce.

Europa, Ganimedes i Kallisto będą badane dalej przez misję europejskiej agencji kosmicznej ESA - JUpiter ICy moons Explorer (Juice); start statku kosmicznego z sondą: 2022 lub 2023 rok, dotarcie do systemu Jowisza: 2030 rok. Również amerykańska NASA jest ogromnie zainteresowania dalszym badaniem księżyców Jowisza, włącznie z wysłaniem lądownika na Europę (około 2020 roku).
Powierzchnia lodowej skorupy Europy ma zagadkowe "piętna" i różne kolory; bardzo możliwe, iż jest to wskazówka na to, że na Europie żyją jakieś drobnoustroje - mikroorganizmy, zbliżone do ziemskich ekstremofilnych bakterii i archeonów. Proszę spojrzeć na poniższe zdjęcie - jest coś niezaprzeczalnie biologicznego w tym obrazie wysłanym na Ziemię przez sondę Galileo. Widzimy coś, co nieomal przypomina blizny po głębokich czerwonych ranach, albo żywe czerwone żyły znajdujące się w ludzkim oku. Ślady te są pęknięciami i grzbietami na skorupie lodowej, a kolor pochodzi od zanieczyszczających minerałów będących pod ową lodową skorupą, może z soli. Księżyc Jowisza Europa to dziwne miejsce...

[zdjęcie z kolekcji NASA Photojournal,
Credit: NASA/JPL/University of Arizona]

Poniżej na zdjęciu widać lodowy chaos na Europie, pod którą skrywa się gigantyczny podpowierzchniowy ocean. Być może Europa kryje też skomplikowany system podziemnych płytkich jezior... Tę część Europy nazwano Conamara Chaos. Zdjęcie wykonała sonda NASA Galileo. Kolory zostały specjalnie zintensyfikowane, aby wydobyć szczegóły obrazu.

[Credit: NASA/JPL/University of Arizona]

Niżej jest artystyczna koncepcja - widok z księżyca Europa na Jowisza.

[źródło - NASA]

Niżej widać artsytyczną wizję istnienia wody na księżycu Jowisza, Europie.

Pióropusz pary wodnej wytryskuje ponad lodową powierzchnię księżyca.

Gejzer wznosi się na wysokość 201 km.

[źródło - NASA

Credit: NASA/ESA/K. Retherford/SWRI]

Niżej - tak artysta ukazuje nam ocean wody

pod powierzchnią księżyca Jowisza, Europy.

Koncepcja ta oparta jest na badaniach naukowych.

Na niebie widać inny księżyc Jowisza, Io.

[źródło - NASA

Credit: NASA/JPL-Caltech]

Niżej: schemat powłoki lodowej księżyca Europy,
pod którym znajduje się globalny wodny ocean.
Ukazane są możliwe procesy zachodzące w lodowej skorupie.
źródło:
https://solarsystem.nasa.gov/europa/docs/ES%202012%20Report%20C%20Flyby%20-%20Final%20-%2020120501.pdf KLIK

_______________________________

Księżyc Jowisza Ganimedes.

W mitologii, Ganimedes był pięknym młodym chłopakiem, który został sprowadzony na Olimp przez Zeusa (greckiego odpowiednika rzymskiego boga Jowisza), w przebraniu orła. Ganimedes został podczaszym bogów olimpijskich.

Ganimedes został odkryty przez Galileusza w dniu 7 stycznia 1610 roku,
wraz z trzema innymi księżycami Jowisza;
po raz pierwszy został odkryty księżyc na orbicie planety innej niż Ziemia.

Ganimedes jest największym satelitą w naszym Układzie Słonecznym, ma 3/4 wielkości Marsa.

Ganimedes ma trzy główne warstwy. Sfera metalicznego żelaza jest w centrum (to rdzeń, który wytwarza pole magnetyczne), następnie jest kulista powłoka skalna (płaszcz) otaczająca rdzeń, a na nim jest kulista powłoka złożona głównie z lodu, choć zapewne zawiera domieszkę jakichś skał. Powłoka lodowa na zewnątrz jest bardzo gruba, może mieć 800 km grubości.

Astronomowie korzystający z Teleskopu Hubble'a w 1996 roku, zauważyli cienką atmosferę tlenową na Ganimedesie, jednak jest ona zbyt cienka, by podtrzymywać życie, jakie znamy.

W 2004 roku naukowcy odkryli nieregularne bryły pod lodową powierzchnią Ganimedesa. Owe nieregularne masy mogą być formacjami skalnymi, wspieranymi przez skorupę Ganimedesa od miliardów lat. Na rozległych terenach na powierzchni Ganimedesa rozciągają się rowy i uskoki, które mogły uwolnić wodę spod powierzchni.

Zgodnie z obserwacjami dokonanymi przez teleskop Hubble'a,
również pod lodową powierzchnią Ganimedesa znajduje się ocean (NASA - 12.III.2015).
Jest to podziemny ocean słonej wody, który ma więcej wody niż wszystkie wody na powierzchni Ziemi.

Jak wiadomo, identyfikacja ciekłej wody ma kluczowe znaczenie w poszukiwaniu światów możliwych do zamieszkania poza Ziemią, i w poszukiwaniu życia, jakie znamy. "Głęboki ocean pod lodowatą skorupą Ganimedesa, otwiera dalsze ekscytujące możliwości życia poza Ziemią. To odkrycie stanowi znaczący kamień milowy, podkreślając to, co Hubble może osiągnąć." - powiedział John Grünsfeld z dyrekcji naukowych misji NASA w Waszyngtonie.

Ganimedes - księżyc Jowisza, który jest większy niż Merkury i Pluton
- to jedyny księżyc z własnym polem magnetycznym.
Pole magnetyczne powoduje zorze, które wyglądają jak pasma świecącego gazu,
krążące w okolicach północnego i południowego bieguna księżyca.

Ponieważ Ganimedes jest blisko Jowisza, dlatego pole magnetyczne Ganimedesa jest również osadzone w polu magnetycznym Jowisza (wewnątrz ogromnej magnetosfery Jowisza). Gdy pole magnetyczne Jowisza zmienia się, wówczas zorze na Ganimedesie również zmieniają się - "kołyszą się" tam i z powrotem.

Poniższa ilustracja ukazuje artystyczną wizję Jowisza i krążący wokół niego księżyc - Ganimedes.
Kosmiczny teleskop Hubble'a obserwuje zorze na kiężycu,
które są kontrolowane przez pola magnetyczne Ganimedesa
- na obrazku widać niebieskie pasma zorzy na Ganimedesie.
(Badania magnetosfery pomagają lepiej zrozumieć
w jaki sposób może istnieć życie wokół księżyców Układu Słonecznego
lub na planetach pozasłonecznych.)

[źródło - NASA / Space Telescope Science Institute / University of Cologne]

Poniżej jest widok na księżyc Jowisza Ganimedes.

Zdjęcie ukazuje satelitę w jego naturalnych kolorach.

Ciemne obszary są starsze, jasne - młodsze.

Brązowo-szary kolor to mieszanka materiałów skalnych i lodu.

Największy obszar na Ganimedesie nazywa Galileo Regio.

Zdjecie zostało wykonane przez sondę Galileo w 1996 roku.

[źródło - NASA

Credit: NASA/JPL]

Poniższa ikonografia
ukazuje magnetosferę Ganimedesa.
[źródło - NASA
Credit: Mary Pat Hrybyk-Keith/
NASA's Goddard Space Flight Center,
(tłumaczenia opisów są oczywiście moje)]

___________________________

Poszerz swoją wiedzę o Jowiszu i jego naturalnych satelitach,
oglądając kilka filmów dokumentalnych.

Poniżej jest pięć 8-minutowch odcinków filmu (lektor pl) pt.

"Kosmiczne wyzwania - Jowisz (Ksieżyce Kalisto, Io i Europa)",

film dotyczy hipotetycznej wyprawy ludzi na księżyce Jowisza.