[Źródła dla tego rozdziału -

http://solarsystem.nasa.gov/ KLIK,

jak też Wikipedia.]

 

 

Uran - jak inne "gazowe olbrzymy" - posiada system pierścieni. Uran ma dwa zestawy pierścieni. Pierścienie Urana są słabe i prostopadłe do płaszczyzny ruchu obiegowego Urana wokół Słońca. Obecnie znanych jest trzynaście oddzielnych pierścieni, z których jedenaście jest bardzo wąskich - mają zaledwie kilka kilometrów szerokości. Pierścienie Urana zbudowane są z maleńkich drobin, jak i z większych kawałków o wielkości 1 metra, są one znacznie ciemniejsze niż materia pierścieni Saturna. Jak podaje Wikipedia: materia pierścieni Urana mogła stanowić kiedyś część księżyca (lub księżyców), który został zniszczony przez silne uderzenia innych ciał. Z wielu fragmentów materii, które powstały w wyniku tych zderzeń, przetrwały tylko nieliczne, krążące w ograniczonej liczbie stabilnych stref, odpowiadających obecnemu położeniu pierścieni.
 

 

Wewnętrzny system dziewięciu pierścieni Urana odkryto w 1977 roku, składa się on głównie z wąskich i ciemnych pierścieni. Voyager 2 znalazł dwa dodatkowe pierścienie wewnętrzne. Poniższe zdjęcie pierścieni Urana wykonała sonda Voyager 2, gdy była w cieniu Urana, w odległości 236 000 km  od niego. [Image Credit: NASA/JPL]

 

Zewnętrzny system dwóch pierścieni odkryto na zdjęciach z Teleskopu Kosmicznego Hubble'a w roku 2003. W roku 2006, obserwacje Hubble'a i Keck-a wykazały, że zewnętrzne pierścienie są w jasnych kolorach. Poniżej widać pierścienie Urana na zdjęciu wykonanym dzięki teleskopowi Kecka II w dniu 28 maja 2007 roku. [Image Credit: W. M. Keck Observatory (Marcos van Dam).]

 

Poniżej widać schemat pierścieni Urana

i wewnętrznej części układu satelitów.

Orbity i odcinek tarczy planety są w skali

[źródło: Wikipedia]

 

 

Uran ma 27 księżyców, których nazwy związane są z postaciami z dzieł wybitnego angielskiego poety i dramaturga Williama Szekspira (1564-1616) oraz poety angielskiego Oświecenia Aleksandra Pope (1688-1744).

 

Historia odkryć księżyców Urana:

 

- W latach 1787-1851 zostały odkryte cztery księżyce:

Titania i Oberon (dwa największe księżyce Urana odkryte przez Williama Herschela w 1787 roku;  Oberon wykazuje małe oznaki aktywności wewnętrznej, a na piętrach wielu jego kraterów pojawia niezidentyfikowany ciemny materiał), oraz

Ariel i Umbriel (odkryte przez William Lassella; Ariel jest najjaśniejszy i posiada prawdopodobnie najmłodszą powierzchnię, ma on kilka dużych kraterów i wiele małych, natomiast Umbriel jest bardzo stary i najciemniejszy z pięciu dużych Uranowych księżyców, ma on wiele starych, dużych kraterów oraz tajemniczy jasny pierścień na jednej stronie).

 

- Prawie sto lat minęło zanim odkryto kolejny księżyc Urana; w 1948 roku Gerard Kuiper znalazł Mirandę, najdziwniej wyglądający księżyc Urana - jego powierzchnia może wskazywać na częściowo stopione wnętrze, z którego lodowy materiał dryfuje w kierunku powierzchni. Miranda posiada gigantyczne wąwozy o głębokości 12 razy większej od głębokości the Grand Canyon - Wielkiego Kanionu Kolorado. Na jej powierzchni są obszary wyglądające bardzo staro, ale są także bardzo młode obszary, a ponadto istnieją tam tarasowe warstwy oraz tzw. korony - rozległe obszary równoległych szczelin, przypominających wyglądem tory wyścigowe.

 

- Sonda Voyager 2 odkryła w 1968 roku 10 księżyców Urana; to księżyce o następujących nazwach: Juliet, Puck, Cordelia, Ophelia (Kordelia i Ofelia to księżyce "pasterskie", pilujące pierścienia epsilon), Bianca, Desdemona, Portia, Rosalind, Cressida i Belinda.

 

- W latach 1997-2005 astronomowie odkryli kolejne maleńkie księżyce Urana.

 

Część księżyców Urana ma budowę skalno-lodową, ale skład wielu księżyców jest nieznany. Podczas gdy większość satelitów krążących wokół innych planet ma swoje nazwy z mitologii greckiej, księżyce Urana są wyjątkowe i otrzymały nazwy z innego źródła, jak wspomniałam, związane one są z twórczością Szekspira i Pope.

Oto nazwy wszystkich obecnie znanych (maj 2015) księżyców Urana:

1. Cordelia 

2. Ophelia 

3. Bianca 

4. Cressida 

5. Desdemona 

6. Juliet 

7. Portia 

8. Rosalind 

9. Mab 

10. Belinda 

11. Perdita 

12. Puck 

13. Cupid 

14. Miranda 

15. Francisco 

16. Ariel 

17. Umbriel 

18. Titania 

19. Oberon 

20. Caliban 

21. Stephano 

22. Trinculo 

23. Sycorax 

24. Margaret 

25. Prospero 

26. Setebos 

27. Ferdinand 

 

Poniżej - pokiereszowany i zmęczony księżyc Urana - Miranda, widać także "tory wyścigowe" na dużych obszarach; zdjęcia wykonane przez sondę Voyager 2 w dniu 24 stycznia 1986 roku. [Credit: NASA/JPL]

 

Poniżej widać usianą kraterami i dolinami powierzchnię Ariela, jednego z księżyców Urana. Zdjęcie zostało wykonane przez sondę Voyager 2 w dniu 24 stycznia 1986 roku.[Credit: NASA/JPL]

 

Poniżej znajduje się plakat dotyczący największego księżyca Urana - Tytanii.
 

 

 

Widoczność Urana według Wikipedii - W opozycji Uran jest widoczny gołym okiem na ciemnym niebie, i staje się łatwym celem, nawet w warunkach obserwacji miejskich za pomocą lornetki. Przez większe teleskopy amatorskie o średnicy obiektywu pomiędzy 15 i 23 cm planeta wygląda jak blady, cyjanowy (turkusowy) dysk z wyraźnym pociemnieniem brzegowym. Przy pomocy dużego teleskopu (ok. 25 cm lub większego) można dostrzec chmury na powierzchni, jak również niektóre z większych satelitów, jak Tytania i Oberon.
 

Poniższy obraz Urana i jego pierścieni oraz księżyców (w podczerwieni), uzyskano dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Hubble'a w dniu 28 lipca 1997 roku. Pierścienie Urana są bardzo słabe w świetle widzialnym, ale dość widoczne w podczerwieni.  Najjaśniejszy pierścień, pierścień epsilon, ma zmienną szerokość wokół swego obwodu. [Credit: NASA Planetary Photojournal]

 

Jedynym statkiem kosmicznym, który odwiedził Urana jest Voyager  2 (voyager w jęz. polskim znaczy podróżnik). W 1986 roku statek ten przeleciał obok planety wtedy, gdy biegun południowy Urana wskazywał niemal bezpośrednio na Słońce i cała południowa hemisfera planety była skąpana w Słońcu, a hemisfera północna promieniowała ciepło w czerń przestrzeni kosmicznej. Najbliżej Urana Voyager 2 znalazł się 24 stycznia 1986 roku, była to odległość 81 500 kilometrów od szczytu chmur nad Uranem. Strona sondy Voyager to http://voyager.jpl.nasa.gov KLIK (jak niżej na obrazku).

 

Jak podaje Wikipedia: sonda Voyager 2 badała strukturę i skład chemiczny atmosfery Urana, odkryła 10 nowych księżyców Urana (Kordelia, Ofelia, Bianka, Kresyda, Desdemona, Julia, Porcja, Rozalinda, Belinda i Puk) i obserwowała wyjątkowe zjawiska pogodowe na planecie, związane z nachyleniem jej osi obrotu. Voyager badał również pole magnetyczne, jego nieregularną strukturę, nachylenie i unikatowy, skręcony „ogon magnetosferyczny” istniejący dzięki wyjątkowej orientacji osi Urana. Dokonał pierwszych szczegółowych obserwacji pięciu największych księżyców (Tytanii, Oberona, Ariela, Mirandy i Umbriela), sfotografował dziewięć znanych pierścieni, odkrył także dwa nowe.
 

Voyager 2 rozpoczął swą misję z przylądka Cape Canaveral Air Force Station dnia 20 sierpnia 1977 roku (14:29:44 UTC).  Przewiduje się, że zasilanie w energię elektryczną wystarczy do utrzymania funkcjonowania sondy i łączności z Ziemią do około 2025 roku. Po zbadaniu Urana i Neptuna, celem misji przedłużonej (tak zwanej Misji Międzygwiezdnej) eksploracja Układu Słonecznego poza planety zewnętrzne, do krańcowych obszarów heliosfery i, po przekroczeniu heliopauzy, dotarcie do lokalnego ośrodka międzygwiazdowego.

 

Przejście do następnego rozdziału: Neptun KLIK.

 

Poniżej jest 4-minutowy film o Uranie (jęz. polski).