[Źródła dla tego rozdziału -

http://solarsystem.nasa.gov/ KLIK.]

 

czternasty od roku 2013 czeka (teraz jest rok 2015)

na potwierdzenie i otrzymanie właściwej nazwy.

 

Cztery z księżyców Neptuna:
Najada, Talassa, Despoina oraz Galatea,

orbitują wewnątrz systemu pierścieni.

 

Poniżej są nazwy i opisy wszystkich
14 księżyców Neptuna (które otrzymały swe miana

od różnych morskich bogów i nimf, znanych z mitologii greckiej).

 

 

Największy księżyc Neptuna to Tryton, ma on średnicę 2700 km.

 

Niżej - błękitny Neptun i jego największy satelita - Tryton.

(Obiekty nie są we właściwej skali.)

 

Tryton - Neptun I - jest jednym z najciekawszych obiektów w naszym Układzie Słonecznym. Okazał się on być najzimniejszym znanym ciałem w Układzie Słonecznym; temperatura na jego powierzchni wynosi około -235/-240 stopni Celsjusza. Jednak - mimo swego "zamrożenia" - ma on na swej powierzchni aktywne gejzery, które wyrzucają w górę (do wysokości 8 km) lodowy materiał. Owe "lodowe wulkany" wypluwają mieszaninę ciekłego azotu, metanu i pyłu, która natychmiast zamarza, i dlatego na powierzchnię planety z powrotem spada śnieg.

 

Poniżej widać artystyczną wizję

gejzerów na lodowym Trytonie.

[http://www.novacelestia.com/space_art_solar_system/neptune.html KLIK]

 

Część powierzchni Trytona przypomina skórkę od melona cukrowego o nazwie kantalupa - patrz poniżej na fotografii. Na powierzchni Trytona występują kratery wulkaniczne, równiny, grzbiety, doliny i okrągłe kopce utworzone przez lodowe lawy.  Prawie cała południowa półkula Trytona jest pokryta "czapą lodową" z zamrożonego azotu i metanu.

 

Poniżej widzimy różowawo-niebieską powierzchnię
księżyca Neptuna - Trytona. 

Zdjęcia wykonała sonda Voyager 2 w dniu 24 sierpnia 1989 roku.

[Credit: NASA/JPL/USGS]

 

Uważa się, iż Tryton ma skalno-metalowy rdzeń pokryty skorupą zamarzniętego azotu. Gęstość Trytona jest dość spora, tylko Europa i Io (księżyce Jowisza) mają większą gęstość. Oznacza to, że Tryton zawiera więcej skał w swym wnętrzu niż lodowe satelity Saturna i Urana.

Tryton posiada cienką atmosferę (grubość tej "mgiełki" to najwyżej 5-10 km), która robi się coraz cieplejsza i naukowcy nie wiedzą dlaczego tak się dzieje. Atmosfera ta, składająca się głównie z azotu i niewielkich ilości metanu, najprawdopodobniej pochodzi z wulkanicznej aktywności Trytona, która jest napędzana przez sezonowe ogrzewanie przez Słońce. Tryton, Io i Wenus są jedynymi ciałami w Układzie Słonecznym (oprócz Ziemi), które są znane jako aktywne wulkanicznie w obecnym czasie.

 

Poniżej - powierzchnia Trytona z bliska.

Zdjęcie - NASA, Voyager 2, 1989.

 

Ponieważ większość azotu na Trytonie skrapla się jak mróz, nadaje to powierzchni księżyca lodowych połysk, który odbija 70 procent skromnego światła słonecznego, która doń dociera. Warto zauważyć, że oprócz Ziemi i księżyca Saturna Tytana, tylko księżyc Neptuna Tryton, ma atmosferę zdominowaną przez azot, jak też Tryton jest jedynym znanym satelitą w Układzie Słonecznym, który ma powierzchnię wykonaną głównie z lodowego/zamarzniętego azotu.

 

Poniżej widać teren wokół południowego bieguna Trytona.

Kilkadziesiąt ciemnych plamek to prawdopodobnie krio-wulkany.

Zdjęcie wykonała sonda Voyager w 1989 roku.

[Credit: NASA]

 

Triton okrąża Neptuna w przeciwnym kierunku w stosunku do pozostałych księżyców (a więc porusza się po retrogradującej orbicie), co sugeruje, że Tryton mógł być niezależnym obiektem, który został przechwycony z Pasu Kuipera przez Neptuna, w odległej przeszłości, a więc miliony lat temu. Odległość Trytona od od środka Neptuna wynosi około 354 760 km. Okres obiegu Trytona wokół Neptuna to 5 dni 19 godzin i 51 minut.

Jak przeczytałam na stronie http://adk.astronet.pl/neptunk.shtml, oś obrotu Trytona jest nachylona pod kątem 157 stopni do osi Neptuna (czyli pod kątem 30 stopni do płaszczyzny orbity Neptuna). Natomiast jeżeli nachylenie rozpatrywać względem Słońca, to jest ona podobna to orientacji Urana z naprzemian skierowanymi w kierunku gwiazdy regionami polarnymi i równikowymi. Rezultatem są prawdopodobnie znaczne sezonowe zmiany, gdyż raz jeden raz drugi biegun jest oświetlany przez Słońce. Podczas przelotu statku Voyager 2, w stronę Słońca skierowany był południowy biegun księżyca.

 

Poniżej - Tryton widziany kamerą Voyagera 2.

[Credit: NASA/JPL]

 

Satelita Neptuna Tryton, został odkryty przez Lasella (który finansował swoją wielką astronomiczną pasję dzięki browarniczemu biznesowi), w dniu 10 października 1846 roku, a więc 17 dni po zaobserwowaniu Neptuna przez niemieckich astronomów.
 

 

 

Nazwa Trytona jest imieniem syna/synów Posejdona. Trytony to - w mitologii greckiej i rzymskiej - pół ludzie i pół ryby. Górna część ich ciała (tułów, głowa, ręce) była podobna do ciała człowieka, a dolna miała kształt ryby. Rybie ogony trytonów były skręcone spiralnie. Trytony i Nereidy należały do orszaku Posejdona - Neptuna. Trytony przedstawiane są zwykle jako istoty dmące w wielkie muszle. 

Tryton jako morski bóg i ojciec trytonów, był synem Posejdona bogini Amfitryty. Wyglądał on jak opisani wyżej jego synowie - trytony, a więc był w połowie człowiekiem, a w połowie rybą. Przedstawiany jest zwykle z trójzębem i wielką muszlą. Jak widać na poniższych fotografiach, podobnie do mitologicznych trytonów, księżyc Neptuna będący ich imiennikiem, ma mieszany wygląd zewnętrzny.

Do roku 1949, kiedy to odkryto Nereidę - kolejny księżyc Neptuna, Tryton był po prostu nazywany "satelitą/księżycem Neptuna".

 

Poniżej jest 1-minutowe video
ukazujące księżyc Neptuna - Tryton.
 

 
 

Nereida - Neptun II, to trzeci co do wielkości księżyc Neptuna, jego średnica wynosi około 340 km. Został on odkryty z naziemnego teleskopu, w dniu 1 maja 1949 roku, przez holendersko-amerykańskiego astronoma Gerarda P. Kuipera (od jego nazwiska pochodzi nazwa rozciągającego się poza orbitą Neptuna tak zwanego Pasa Kuipera, zawierającego wiele lodowych obiektów).

Nereida jest dość wyjątkowa, ponieważ ma jedną z najbardziej ekscentrycznych orbit ze wszystkich księżyców w Układzie Słonecznym; Nereida jest tak daleko od Neptuna, że potrzebuje aż 360 ziemskich dni, aby okrążyć Neptuna (Nereida okrąża Neptuna w odległości od 1 353 600 km do 9 623 700 kilometrów).
Być może, podobnie jak Tryton, Nereida była niegdyś niezależnym obiektem w Pasie Kuipera, który został przechwycony przez grawitację Neptuna, lub orbita Nereidy została wzburzona na skutek przechwycenia Trytona przez Neptuna.
 

Nereidy były w mitologii greckiej córkami Starca Morskiego Nereusa i Doris, znanymi z ich wielkiej urody. W utworach poetyckich i w malarstwie przedstawiane są jako młode dziewczęta, pląsające wśród fal wraz z delfinami i trytonami, pół ludźmi - pół rybami. Nereidy należały do morskiego orszaku Posejdona - Neptuna.

 

Poniżej są zdjęcia księżyców Neptuna, Nereidy i Proteusa,

wykonane przez sondę Voyager 2 w 1989 roku.

[Credit: NASA/JPL]

 

Proteusz - Neptun VIII - pierwotnie S/1989 N 1, to drugi co do wielkości księżyc Neptuna, jego średnica wynosi około 418 km. Leży on dość blisko planety (w odległości około 117 600 km od środka Neptuna) i jest ciemny, dlatego był trudny do zobaczenia dla teleskopów dawnej epoki (był niezauważalny w poświacie dużo jaśniejszej planety).
Proteusz i 5 księżyców odkrytych przez Voyagera 2 w 1989 roku, należą do najciemniejszych obiektów w naszym Układzie Słonecznym. Proteus jest prawdopodobnie największym możliwym ciałem nieregularnym, gdyby był większy, wówczas grawitacją ścisnęłaby go w bardziej kulisty kształt.

 

Proteusz/Proteus był w mitologii greckiej jednym ze Starców Morskich; był wieszczącym bóstwem morskim, w tym bogiem mórz południowych, jak też pasterzem fok Posejdona. Był on synem boga Posejdona. Na zlecenie Posejdona opiekował się jego trzodą fok. Proteusz miał dar przepowiadania przyszłości i zdolność zmieniania swej postaci wtedy, kiedy miał na to ochotę, stąd pochodzi wyrażenie „kształt proteuszowy”, czyli zmienny.

 

Poniżej jest mapa rzeźby Proteusza.

 

Larissa - Neptun VII - pierwotnie S/1989 N 2, jest jednym z malutkich księżyców Neptuna znalezionych blisko jego słabego układu pierścieniowego, leży w odległości około 73 600 km od środka Neptuna. Larissa ma średnicę około 193 km, posiada nieregularny kształt i jest mocno poznaczona kraterami, podobnie jak dwa inne księżyce Neptuna - Despina i Galatea.
Księżyc Larissa okrąża Neptuna w ciągu około 13 godzin i 20 minut. Być może kiedyś Larissa wtargnie w atmosferę Neptuna, albo siły pływowe Neptuna skruszą Larissę, która rozpadnie się, tym samym tworząc elementy jego pierścieni. Księżyc Larissa został oficjalnie odkryty przez sondę Voyager 2 w lipcu 1989 roku.
 

 

Larissa w mitologii greckiej była lokalną nimfą w Tesalii.

 

Galatea - Neptun VI - pierwotnie S/1989 N 4. Księżyc ten okrąża Neptuna co 10 godzin i 18 minut. Grawitacja tego małego księżyca może być przyczyną zaburzeń w układzie pierścieniowym Neptuna. Średnica Galatei wynosi około 158 km, księżyc ten leży w odległości około 62 000 km od środka Neptuna. Być może, na skutek sił pływowych Neptuna, Galatea w przyszłości rozpadnie się i jej resztki zasilą pierścień Neptuna.

 

Galatea = mlecznobiała, to morska nimfa należąca do Nereid, córek Nereusa i Doris. Była ukochaną cyklopa Polifema, lecz sama darzyła uczuciem pasterza Akisa/Acisa, syna Pana. Polifem wyśledził zakochanych i zabił Akisa upuszczając na niego z góry skałę, która zmiażdżyła pasterza.

 

Poniżej są zdjęcia księżyców Neptuna, Larissy i Galatei,

wykonane przez sondę Voyager 2 w 1989 roku.

[Credit: NASA/JPL]

 

Despina - Neptun V - pierwotnie S/1989 N 3. Despina leży w słabym układzie pierścieniowym Neptuna, księżyc ten okrąża planetę co osiem godzin, jego odległość od środka Neptuna wynosi około 52 600 km. Despina ma średnicę około 148 km. Została ona odkryta w lipcu 1989 roku przez zespół naukowy Voyagera 2. Możliwe, ze kiedyś księżyc ten rozpadnie się i zasili pierścień Neptuna.

Despoina była córką Posejdona i Demeter.

 

Talassa - Neptun IV - pierwotnie S/1989 N 5. Księżyc ten leży w odległości około 50 000 km od środka Neptuna. Został on odkryty przez sondę Voyager 2 w sierpniu 1989 roku. Ma on mniej więcej kształt dysku, jego średnica wynosi około 80 km. Mógł on zostać utworzony ze zlepionych/ściśniętych ze sobą fragmentów oryginalnych księżyców Neptuna, w czasie, gdy planeta ta przejęła Trytona z Pasu Kuipera. Orbita Talassy jest zaburzona przez siły pływowe Neptuna i być może w przyszłości księżyc ten wpadnie w jego atmosferę lub stanie się częścią jego pierścienia.
 

 

Morska bogini Thalassa była córką
boga światła Aether/Eteru i bogini dnia Hemery,
ponadto "Thalassa" po grecku znaczy "morze".

 

Najada - Neptun III - pierwotnie S/1989 N 6. Księżyc ten ma średnicę około 58 km. Najada ma kształt ziemniaka. Jego orbita leży bardzo blisko Neptuna (odległość od środka Neptuna wynosi 48 200 km); Najada okrąża Neptuna co siedem godzin i sześć minut i  być może kiedyś wpadnie w jego atmosferę i tamże spowoduje zakłócenia, albo stanie się częścią jego pierścienia.

Najada została odkryta we wrześniu 1989 roku przez sondę Voyager 2.
 

 

Naiad - Naiada -Najada, to w mitologii greckiej nazwa nimf, które sprawują pieczę nad fontannami, studniami, źródłami, strumieniami i potokami oraz wodospadami, jak też jeziorami.

 

Poniżej jest fotografia wykonana przez sondę Voyager 2 w 1989 roku,

ukazująca trzy księżyce Neptuna: 

Thalassa (1989 N5), Naiad (1989 N5) i Despina (1989 N3).

[Credit: NASA/JPL]

 

Halimede - Neptun IX - pierwotnie S/2002 N 1. Księżyc ten został odkryty 14 sierpnia 2002 roku przy użyciu innowacyjnych technik naziemnych teleskopów. Halimede ma orbitę wsteczną, to znaczy biegnie ona w kierunku przeciwnym do kierunku obrotu Neptuna. Księżyc ten ma około 61 km średnicy.

Generalnie bardzo niewiele wiadomo o Halimede, to malutki i bardzo odległy od Neptuna satelita.
 

 

Nimfa Halimede była jedną z greckich Nereid.

 

Sao - Neptun XI - pierwotnie  S/2002 N 2. Księżyc ten został odkryty 14 sierpnia 2002 roku przy użyciu innowacyjnych technik naziemnych teleskopów. Sao  - podobnie jak większość nieregularnych księżyców planet-olbrzymów - najprawdopodobniej powstała po kolizji większego księżyca i komety lub asteroidy. Jedno okrążenie Neptuna zajmuje Sao około 8 lat.

Bardzo niewiele wiadomo o Sao, podobnie jak o jej nieregularnych siostrach Halimede i Laomedei. 
 

 

Nimfa Sao w mitologii greckiej należała do Nereid.

 

Laomedea - Neptun XII - pierwotnie S/2002 N 3. Jest jednym z trzech maleńkich księżyców Neptuna (o średnicy od 30 do 40 km), które odkryto w dniu 13 [Laomedeia] i 14 [Halimede i Sao] sierpnia 2002 roku przy użyciu innowacyjnych technik teleskopów naziemnych w Chile i na Hawajach; księżyce te zostały pominięte przez sondę kosmiczną Voyager 2 w 1989 roku, ponieważ są malusie i ogromnie odległe od Neptuna.  Jedno okrążenie Neptuna zajmuje Laomedei około 9 lat.
 

 

Laomedea to jedna z greckich nimf Nereid.

 

Psamate - Neptun X - pierwotnie S/2003 N 1. Księżyc ten został odkryty 29 sierpnia 2003 roku w obserwatorium na Mauna Kea na Hawajach; strona obserwatorium - http://www.ifa.hawaii.edu/mko/maunakea.htm KLIK.

Księżyc ten znajduje się bardzo daleko od Neptuna, orbita księżyca Psamate jest jedną z najbardziej odległych od planety w Układzie Słonecznym; Psamate potrzebuje około 25 ziemskich lat, aby okrążyć Neptuna.
 

 

Psamate, bogini piasku i plaż, to w mitologii greckiej jedna z Nereid.

 

Neso - Neptun XIII - pierwotnie S/2002 N 4. Kolejny maleńki i bardzo odległy od Neptuna księżyc o ekscentrycznej orbicie, został odkryty w 2002 roku w Międzyamerykańskim Obserwatorium Cerro Tololo w Chile; strona domowa Cerro Tololo Inter-American Observatory to http://www.ctio.noao.edu/noao/KLIK.

Razem z innym księżycem Neptuna - Psamate, Neso należy do księżyców najbardziej odległych od swojej planety; odległe one są o miliony kilometrów od Neptuna (Neso krąży wokół Neptuna w odległości 48 milionów km, jedno okrążenie zajmuje Neso około 26 lat). Księżyc Neso obiega Neptuna przeciwnie do kierunku jego obrotu wokół własnej osi.

Podobnie jak Psamate, Neso może być fragmentem z rozpadu większego księżyca.
 

 

Neso, to - jak wiele innych księżyców Neptuna
- jedna z greckich nimf Nereid.

 

Poniższy obrazek ilustruje odległości księżyców

najbardziej oddalonych od Neptuna.

 

Ten księżyc jeszcze bez nazwy, jest tak mały, że został pominięty przez sondę Voyager 2 w czasie jej wizyty w  świecie Neptuna w 1989 roku. Jest to najmniejszy znany księżyc w układzie Neptuna. Został on odkryty 1 lipca 2013 roku przez Marka Showaltera z Instytutu SETI w Mountain View w Kalifornii, podczas analizy ponad 150 archiwalnych fotografii wykonanych w latach 2004-2009 przez teleskop Hubble'a.

 

Niżej widać lokalizację nowo odkrytego księżyca Neptuna S/2004 N 1.

Zdjęcie wykonane w 2009 roku przez teleskop Hubble'a - Hubble Space Telescope.

[Credit: NASA]

 

Poniżej jest 45-min. film o Uranie i Neptunie (jęz. polski).
 

 

Linki do strony teleskopu Hubble'a (jak niżej na obrazkach) -