Książki o kosmosie cz.9
I ponownie - kolejny pakiet fotek
z moimi astronomicznymi i astrofizycznymi książkami
(dodanymi w lutym 2020 roku).
- "Kwantechizm czyli klatka na ludzi" (2019) Andrzej Dragan
- "Czarne dziury" (1997) Clifford A. Pickover
- "Życie we Wszechświecie" (1976) Andrzej Trepka
- "Rozmowy z planetami. W jaki sposób nauka i mitologia wymyśliły kosmos" (1992) Anthony Aveni
- "Niebo jest w nas. Szkice z poznania nieba" (1989) Honorata Korpikiewicz
- "Wszechświat i ja. Fascynująca filozoficzna podróż w świat astrofizyki" (2018) Sibylle Anderl
- "Ciemna materia i dinozaury" (2016) Lisa Randall- "Gwiazdy i planety. Jak je odszukać, poznać i polubić" (1995) Joachim Ekrutt
- "Wędrówki niebieskie czyli Wszechświat nie tylko dla poetów" (1999) Jarosław Włodarczyk
Niżej podaję garść cytatów z książki polskiego fizyka Andrzeja Dragana (ur. 16 maja 1978 w Koninie) "Kwantechizm czyli klatka na ludzi" (wyd. Fabuła Fraza Sp. z o.o., Warszawa 2019), którą z wielką przyjemnością połknęłam w walentynkowy wieczór 2020 roku.
Przy okazji wyznam, że podobnie do Pana Dragana, nie cenię filozofów i nie widzę wartości w studiowaniu filozofii, jak również mam jednoznaczny pogląd na kwestie wiary i religii - zdecydowanie mówię im: nie! Uważam się za antyteistkę (od wczesnego dzieciństwa, choć oczywiście kiedyś nie nazywałam w ten sposób mojej postawy) oraz twierdzę, że instytucjonalizacja urojeń (czyli religii) jest skandalem!
Jestem wielką entuzjastką logiki, racjonalizmu, empirii, badań naukowych, techniki i technologii, stąd najbardziej cenię tych ludzi nauki, których talent (i pracowitość) pozwala im na zajmowanie się dziedzinami ścisłymi, a nie są przy tym skażeni wirusem wiary. Wyjaśniam, że astrologię, którą uprawiam (bo ją kocham i mam do niej pewne predyspozycje), zaliczam do dyscyplin humanistycznych.
W tym miejscu dodam też, że astrologia nie jest uważana za dziedzinę naukową (jest systemem wiedzy), lecz prawdziwości reguł astrologicznych każdy może doświadczalnie sprawdzać na sobie. Jednak najpierw trzeba naprawdę dobrze poznać tę dziedzinę, a więc co najmniej kilka dobrych lat ją studiować. Astrologia nie jest przedmiotem wiary; astrolożki i astrologowie nie wierzą w astrologię - my ją studiujemy, rozumiemy i znamy. Również w życiu osób, które naiwnie i dziecinnie twierdzą, że w astrologię nie wierzą, astrologia doskonale funkcjonuje!
Przy okazji wyznam, że podobnie do Pana Dragana, nie cenię filozofów i nie widzę wartości w studiowaniu filozofii, jak również mam jednoznaczny pogląd na kwestie wiary i religii - zdecydowanie mówię im: nie! Uważam się za antyteistkę (od wczesnego dzieciństwa, choć oczywiście kiedyś nie nazywałam w ten sposób mojej postawy) oraz twierdzę, że instytucjonalizacja urojeń (czyli religii) jest skandalem!
Jestem wielką entuzjastką logiki, racjonalizmu, empirii, badań naukowych, techniki i technologii, stąd najbardziej cenię tych ludzi nauki, których talent (i pracowitość) pozwala im na zajmowanie się dziedzinami ścisłymi, a nie są przy tym skażeni wirusem wiary. Wyjaśniam, że astrologię, którą uprawiam (bo ją kocham i mam do niej pewne predyspozycje), zaliczam do dyscyplin humanistycznych.
W tym miejscu dodam też, że astrologia nie jest uważana za dziedzinę naukową (jest systemem wiedzy), lecz prawdziwości reguł astrologicznych każdy może doświadczalnie sprawdzać na sobie. Jednak najpierw trzeba naprawdę dobrze poznać tę dziedzinę, a więc co najmniej kilka dobrych lat ją studiować. Astrologia nie jest przedmiotem wiary; astrolożki i astrologowie nie wierzą w astrologię - my ją studiujemy, rozumiemy i znamy. Również w życiu osób, które naiwnie i dziecinnie twierdzą, że w astrologię nie wierzą, astrologia doskonale funkcjonuje!
Andrzej Dragan o racjonalizacji, wierze i religii:
- "Gdyby ludzki widzimiś miał decydować o czymkolwiek, to do dziś ani teoria względności, ani mechanika kwantowa, ani teoria ewolucji, ani w zasadzie nic co wiemy o świecie, nie byłoby traktowane poważnie. Wciąż skakalibyśmy umysłowo po gałęziach. W naszych poglądach niepowstrzymana jest bowiem racjonalizacja, a nie racjonalność."
- "Racjonalizacja, która usypiając rozum, zastępuje go wiarą, to w istocie narzędzie używane przez mózg, mające wspomóc naszą pewność siebie i przekonanie o słuszności naszych absurdalnych codziennych poczynań."
- "W wyniku kilkusetletnich tarć pomiędzy religią i nauką, ta pierwsza została wyparta do obszarów, którymi nauka nie zdążyła się jeszcze na dobre zająć. [...] Nauka sukcesywnie rozszerza zakres swych zainteresowań, co wtłacza religię do obszarów coraz ciaśniejszych. Jeszcze kilkaset lat temu religia wyjaśniała pochodzenie gwiazd, genezę Ziemi i okolicznej fauny z florą, dzisiaj zaś jej obszar kompetencji został ograniczony do życia pozagrobowego. Nawiasem mówiąc, określenie życie pozagrobowe jest chyba dość niefortunne. Wszystkie znane mi formy życia są pozagrobowe."
- "Tautologia ewolucji wypchnęła wszelkie wierzenia poza nawias istotności w wyjaśnianiu czegokolwiek."
Andrzej Dragan o grawitacyjnej dylatacji czasu (czyli o tym, że czas biegnie różnie w różnych miejscach, bo grawitacja zakłóca czas):
- "Nasze stopy starzeją się nieco wolniej niż nasza głowa, a jest to związane z grawitacyjną dylatacją czasu. [...] Gdyby nie uwzględnienie spowolnienia upływu czasu pod wpływem ziemskiej grawitacji, system GPS myliłby się w określaniu naszego położenia nawet o kilkadziesiąt metrów. [...] W przypadku czarnych dziur, w pobliżu których grawitacja jest ekstremalnie silna, grawitacyjna dylatacja czasu przyjmuje skrajne wartości. [...] Czas kompletnie się tam... zatrzymuje!"
A. Dragan o cząstkach elementarnych:
- "Każdy elektron, proton albo neutron, z których jesteśmy zbudowani, znajduje się w nieskończenie wielu miejscach naraz. Cząstki te są jakby rozmyte w przestrzeni, dopóki ich położenie nie zostanie zmierzone."
- "Nasze organizmy zbudowane są z pojedynczych kwantowych cegiełek. Foton, podobnie jak elektron, neutron, proton i wszystkie inne cząstki, jeśli go nie obserwować, zachowuje się tak, jak gdyby przebywał w wielu miejscach naraz. Jest to przykład ogólnej, fundamentalnej zasady, na której oparta jest teoria kwantowa: jeśli dowolny obiekt kwantowy nie jest obserwowany, a mógłby ewoluować na kilka sposobów, to zrealizuje on wszystkie możliwe historie równocześnie." (Dodam, że nie jest konieczna obecność jakiejkolwiek żywej istoty czy świadomość obserwatora, gdyż detektorem cząstek może być nawet kartka papieru).
"[...] Na przykład, jeśli cząstka może dotrzeć z punktu A do punktu B jedną z kilku możliwych dróg, a nie będziemy mierzyć jej położenia, wówczas cząstka przybędzie wszystkie możliwe drogi naraz."
"[...] Na przykład, jeśli cząstka może dotrzeć z punktu A do punktu B jedną z kilku możliwych dróg, a nie będziemy mierzyć jej położenia, wówczas cząstka przybędzie wszystkie możliwe drogi naraz."
- "Cząstki elementarne potrafią zamieniać się jedna w drugą oraz znikać, a w ich miejsce natychmiast pojawiają się inne elementarne cząstki. Rzeczy te dzieją się w sposób niedeterministyczny, czyli w losowych chwilach."
- "Gdy nikt nie patrzy i cząstki mogą robić, co chcą, zaczynają się zachowywać w taki sposób, jak gdyby w trakcie swojej ewolucji zmieniały się po drodze we wszystko, w co się tylko da."
Dragan o kwantowej teorii pola:
- "W kwantowej teorii pola pusta przestrzeń wcale nie jest zwykłą nicością. Jeśli wyobrazimy sobie, że usunęliśmy ze świata całą materię oraz światło, wówczas to, co pozostanie, nazywane próżnią kwantową, posiada bardzo bogatą strukturę. Przez cały czas zachodzą w niej najprzeróżniejsze procesy, takie jak kreacje i anihilacje par. Procesy te nazywają się fluktuacjami próżni."
- "Jedna z podstawowych zasad kwantowej teorii pola mówi: wszystko, co nie jest zabronione, jest dozwolone."
Dragan o mechanice kwantowej:
- "Mechanika kwantowa jest obecnie najlepszą i najprecyzyjniejszą teorią, opisującą prawie całą znaną nam rzeczywistość. [...] Jedynym aspektem rzeczywistości, którego nie potrafimy opisać prawami kwantowymi, jest grawitacja."
- "Z einsteinowskiej teorii grawitacji wynika, że w samym środku czarnej dziury, w punkcie zwanym osobliwością, do której wpada cała materia pożerana przez czarną dziurę, załamują się wszystkie znane prawa fizyki. Po prostu leżą i kwiczą. [...] Uwzględnienie nieznanych zjawisk nieodkrytej jeszcze kwantowej teorii grawitacji, powinno ów problem usunąć."
Oto kilka cytatów z książki Clifforda A. Pickovera "Czarne dziury" (wyd. Amber 1997), tytuł oryg.: Black Holes. A Traveler's Guide.
- "Gdybym miał wybierać sposób, w jaki umrę, z pewnością chciałbym zanurzyć się w czarnej dziurze."
- "Przed żarłocznymi, czarnymi obszarami kosmosu można by umieścić napis: Porzućcie wszelką nadzieję wszyscy, którzy tu wkraczacie."
- "Czarne dziury są czymś więcej niż tylko kosmicznymi więzieniami krępującymi materię i światło. Są one także maszynami czasu i mogą otwierać drzwi do światów równoległych."
- "Czarna dziura to w rzeczywistości korytarz łączący dwa światy."
- "Tak zwany korytarz Schwarzschilda lub most Einsteina-Rosena łączą dwa różne rejony jednego świata lub być może jednego świata z drugim."
- "Być może nasze umysły są zbyt mało rozwinięte, aby pojąć tajemnice przestrzeni i czasu uosabiane przez czarne dziury."
- "Przy podłodze czas płynie wolniej. [..] Obserwator znajdujący się blisko czarnej dziury starzej się wolniej niż ten, który znajduje się z dala od niej." (Jest to zjawisko grawitacyjnej dylatacji czasu.)
- Gdziekolwiek w przestrzeni znajduje się masa, zakrzywia tę przestrzeń. Gwiazdy robią w strukturze Wszechświata to, co na przykład kula do kręgli leżąca na gumowej powierzchni.
Uwielbiam tematykę czarnych dziur! Oto parę kolejnych ciekawostek o nich, zaczerpniętych z książki Clifforda A. Pickovera "Czarne dziury".
- W sercu czarnej dziury jest osobliwość - miejsce, gdzie zatrzymuje się czas i przestrzeń i nie obowiązują prawa fizyki, miejsce z grubsza sto miliardów miliardów razy mniejsze niż cząstka elementarna, otoczone próżnią. (Wnętrze czarnej dziury jest puste, poza punktem osobliwości, który znajduje się w jej centrum.)
- Niektórzy naukowcy przypuszczają, że grawitacja kwantowa określa także prawdopodobieństwo, w którym osobliwość może dać życie nowym światom - nowym rejnom czasoprzestrzeni (tak jak Wielki Wybuch osobliwości dał początek naszemu Wszechświatowi około 14 miliardów lat temu).
- Czarna dziura nie ma włosów, to znaczy, że wszystkie czarne dziury odznaczają się jednorodnością i wszystkie ich właściwości dadzą się wyrazić za pomocą trzech wielkości: masy, ładunku i momentu pędu (spinu). Wszelkie informacje o obiekcie, który utworzył czarną dziurę, giną z chwilą, gdy materia zostaje zgnieciona w punkcie osobliwości.
- Astronomowie używają różnych nazw na oznaczenie możliwych różnic w budowie czarnych dziur, oto one:
Czarna dziura Schwarzschilda - statyczna (nierotująca), nie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Reissnera-Nordströma - nierotująca, elektrycznie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Kerna - rotująca, nie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Kerra-Newmanna - rotująca i naładowana czarna dziura.
- Istnieją kuzyni czarnych dziur - białe karły i gwiazdy neutronowe. Są to stabilne stany grobowca gwiazdy. (Jeśli umierająca gwiazda ma masę zbliżoną do masy Słońca lub mniejszą, nie dozna grawitacyjnego kolapsu, lecz zamieni się w białego karła. Natomiast jeżeli masa gwiazdy jest około 1,5 razy większa od masy Słońca, przeistoczy się w gwiazdę neutronową.)
Niegdyś czarne dziury były tylko interesującą konstrukcją teoretyczną. W czasie pisania książki "Czarne dziury" (około roku 1996), jej autor był już pewien ich istnienia we Wszechświecie, gdyż ewidentnych dowodów na to dostarczył w 1994 roku Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Os tego czasu aż do dziś, liczne i wysokiej jakości zdjęcia z Teleskopu Hubble'a potwierdzają powszechność występowania czarnych dziur w centrach galaktyk.
Clifford Alan Pickover (ur. 15 sierpnia 1957 roku w hrabstwie Ocean w stanie New Jersey, w USA) jest matematykiem, pisarzem (ja posiadam dwie jego książki: "Czarne dziury" i "Czas"), redaktorem i felietonistą w dziedzinie nauki, science fiction, innowacji i kreatywności. Zajmuje się też sztuką i wizualizacją komputerową.
Z książki "Czarne dziury najwięcej frajdy będą miały te osoby, które pociąga matematyka, gdyż znajdą w niej sporo równań i zabaw matematycznych.
- "Gdybym miał wybierać sposób, w jaki umrę, z pewnością chciałbym zanurzyć się w czarnej dziurze."
- "Przed żarłocznymi, czarnymi obszarami kosmosu można by umieścić napis: Porzućcie wszelką nadzieję wszyscy, którzy tu wkraczacie."
- "Czarne dziury są czymś więcej niż tylko kosmicznymi więzieniami krępującymi materię i światło. Są one także maszynami czasu i mogą otwierać drzwi do światów równoległych."
- "Czarna dziura to w rzeczywistości korytarz łączący dwa światy."
- "Tak zwany korytarz Schwarzschilda lub most Einsteina-Rosena łączą dwa różne rejony jednego świata lub być może jednego świata z drugim."
- "Być może nasze umysły są zbyt mało rozwinięte, aby pojąć tajemnice przestrzeni i czasu uosabiane przez czarne dziury."
- "Przy podłodze czas płynie wolniej. [..] Obserwator znajdujący się blisko czarnej dziury starzej się wolniej niż ten, który znajduje się z dala od niej." (Jest to zjawisko grawitacyjnej dylatacji czasu.)
- Gdziekolwiek w przestrzeni znajduje się masa, zakrzywia tę przestrzeń. Gwiazdy robią w strukturze Wszechświata to, co na przykład kula do kręgli leżąca na gumowej powierzchni.
Uwielbiam tematykę czarnych dziur! Oto parę kolejnych ciekawostek o nich, zaczerpniętych z książki Clifforda A. Pickovera "Czarne dziury".
- W sercu czarnej dziury jest osobliwość - miejsce, gdzie zatrzymuje się czas i przestrzeń i nie obowiązują prawa fizyki, miejsce z grubsza sto miliardów miliardów razy mniejsze niż cząstka elementarna, otoczone próżnią. (Wnętrze czarnej dziury jest puste, poza punktem osobliwości, który znajduje się w jej centrum.)
- Niektórzy naukowcy przypuszczają, że grawitacja kwantowa określa także prawdopodobieństwo, w którym osobliwość może dać życie nowym światom - nowym rejnom czasoprzestrzeni (tak jak Wielki Wybuch osobliwości dał początek naszemu Wszechświatowi około 14 miliardów lat temu).
- Czarna dziura nie ma włosów, to znaczy, że wszystkie czarne dziury odznaczają się jednorodnością i wszystkie ich właściwości dadzą się wyrazić za pomocą trzech wielkości: masy, ładunku i momentu pędu (spinu). Wszelkie informacje o obiekcie, który utworzył czarną dziurę, giną z chwilą, gdy materia zostaje zgnieciona w punkcie osobliwości.
- Astronomowie używają różnych nazw na oznaczenie możliwych różnic w budowie czarnych dziur, oto one:
Czarna dziura Schwarzschilda - statyczna (nierotująca), nie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Reissnera-Nordströma - nierotująca, elektrycznie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Kerna - rotująca, nie naładowana czarna dziura;
Czarna dziura Kerra-Newmanna - rotująca i naładowana czarna dziura.
- Istnieją kuzyni czarnych dziur - białe karły i gwiazdy neutronowe. Są to stabilne stany grobowca gwiazdy. (Jeśli umierająca gwiazda ma masę zbliżoną do masy Słońca lub mniejszą, nie dozna grawitacyjnego kolapsu, lecz zamieni się w białego karła. Natomiast jeżeli masa gwiazdy jest około 1,5 razy większa od masy Słońca, przeistoczy się w gwiazdę neutronową.)
Niegdyś czarne dziury były tylko interesującą konstrukcją teoretyczną. W czasie pisania książki "Czarne dziury" (około roku 1996), jej autor był już pewien ich istnienia we Wszechświecie, gdyż ewidentnych dowodów na to dostarczył w 1994 roku Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Os tego czasu aż do dziś, liczne i wysokiej jakości zdjęcia z Teleskopu Hubble'a potwierdzają powszechność występowania czarnych dziur w centrach galaktyk.
Clifford Alan Pickover (ur. 15 sierpnia 1957 roku w hrabstwie Ocean w stanie New Jersey, w USA) jest matematykiem, pisarzem (ja posiadam dwie jego książki: "Czarne dziury" i "Czas"), redaktorem i felietonistą w dziedzinie nauki, science fiction, innowacji i kreatywności. Zajmuje się też sztuką i wizualizacją komputerową.
Z książki "Czarne dziury najwięcej frajdy będą miały te osoby, które pociąga matematyka, gdyż znajdą w niej sporo równań i zabaw matematycznych.
Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Astronautycznego i wielki entuzjasta przyszłych wypraw międzygwiezdnych - Andrzej Trepka (ur. 16 marca 1923 w Warszawie, zm. 25 marca 2009 w Rychłocicach) był polskim pisarzem science fiction (był jednym z pionierów powojennej fantastyki naukowej w Polsce), dziennikarzem oraz popularyzatorem nauki. Napisał wiele książek popularnonaukowych i opublikował kilka tysięcy artykułów, poświęconych głównie astronautyce, astronomii i zoologii oraz UFO.
Anthony Francis Aveni (ur. 1938) jest amerykańskim antropologiem akademickim, astronomem i autorem znanym z obszernych publikacji dotyczących archeoastronomii. Specjalizuje się w badaniach starożytnych praktyk astronomicznych w obu Amerykach i jest jednym z pionierów badań nad astronomią prekolumbijskich kultur mezoamerykańskich.
Sibylle Anderl (ur. 1981) ma tytuł magistra filozofii i obroniła doktorat z astrofizyki. Pracuje jako redaktorka Frankfurter Allgemeine Zeitung w dziale naukowym. W lekturze "Wszechświat i ja. Fascynująca filozoficzna podróż w świat astrofizyki", tytuł oryg.: Das Universum und ich. Die Philosophie der Astrophysik (wyd. JK, Feeria Science, Łodź 2018) dają się wyraźnie zauważyć skłonności filozoficzne autorki (z mojego punktu widzenia: niestety, gdyż jestem wręcz uprzedzona do filozofii!). Przejawia się to w zapełnieniu stronic sporą ilością nieistotnych, niepotrzebnych zdań, zdań - wypełniaczy. Choć książka zawiera również wiele wartościowych informacji, jej narracja wydaje mi się męcząca. Po prostu nie jestem w stanie przeczytać tej książki od deski do deski 
.
.
Fragment Wstępu do książki Lisy Randall "Ciemna materia i dinozaury", tytuł oryg.: Dark Matter and the Dinozaurs. The Astounding Interconnectedness of the Universe (wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2016).
"Książka zaczyna się od prezentacji kosmologii - nauki opisującej, jak kształtował się Wszechświat. W pierwszej części omówimy teorię Wielkiego Wybuchu, kosmologiczną inflację i składniki Wszechświata. Powiemy również o tym, czym jest ciemna materia, jak dowiedzieliśmy się o jej istnieniu i dlaczego wywarła ona istotny wpływ na poznanie obecnej struktury Wszechświata.
Ciemna materia stanowi 85% materii wypełniającej Wszechświat, podczas gdy zwyczajna materia - taka jak ta tworząca gwiazdy, obłoki gazowe i ludzi - to zaledwie 15%. Mimo to ludzie interesują się głównie istnieniem i znaczeniem zwyczajnej materii, która, trzeba to uczciwie przyznać, oddziałuje o wiele silniej.
Jednak, tak jak w odniesieniu do ludzkości, nie powinniśmy skupiać całej uwagi na niewielkim ułamku całości, który wywiera nieproporcjonalnie duży wpływ. Dominujące 15% materii, którą możemy zobaczyć i poczuć, stanowi jedynie część całego obrazu. Jak się przekonamy, ciemna materia odegrała kluczową rolę we Wszechświecie - w procesie powstawania zarówno galaktyk, jak i gromad galaktyk, które wykształciły się z bezpostaciowej kosmicznej plazmy wypełniającej wczesny Wszechświat, a obecnie jest niezbędna dla zapewnienia stabilności powstałych struktur.
W drugiej części książki skupimy się na Układzie Słonecznym. Oczywiście opis naszego układu planetarnego mógłby być tematem oddzielnej książki, jak nie encyklopedii. Skoncentrujemy się więc tylko na tych jego składnikach, które mogły mieć znaczenie dla dinozaurów - na meteoroidach, planetoidach i kometach. W tej części opiszemy obiekty, o których wiemy, że uderzyły w przeszłości w Ziemię, a także te, które mogłyby się z nią zderzyć w przyszłości. [...]
W trzeciej i ostatniej części książki połączymy ze sobą przedstawione wcześniej idee, zaczynając od omówienia modeli ciemnej materii. Przedstawimy bardziej znane hipotezy próbujące wyjaśnić, z czego składa się ta tajemnicza substancja, zajmiemy się też nowszymi sugestiami wskazującymi na możliwość innych oddziaływań ciemnej materii, o których wspomnieliśmy na początku.
W chwili obecnej wiemy jedynie to, że ciemna i zwyczajna materia mogą oddziaływać ze sobą za pomocą grawitacji. Wpływ grawitacyjny jest w ogólnym przypadku tak słaby, że możemy go wykryć tylko w odniesieniu do ciał o olbrzymiej masie - takich jak Ziemia czy Słońce - ale nawet w tej sytuacji oddziaływanie to nie jest zbyt silne. Za pomocą niewielkiego magnesu możemy przecież bez trudu podnieść spinacz biurowy, skutecznie przeciwstawiając się wpływowi grawitacyjnemu całej Ziemi.
Ciemna materia mogłaby jednak być podatna również na wpływ innych oddziaływań. Nasz nowy model podważa powszechnie przyjmowanie założenie - i przesąd - że jedynie zwyczajna materia może oddziaływać za pomocą pozostałych sił: elektromagnetyzmu oraz słabego i silnego oddziaływania jądrowego. Te oddziaływania zwyczajnej materii, znacznie silniejsze niż grawitacja, pozwalają wyjaśnić wiele interesujących cech naszego świata."
Książka "Ciemna materia i dinozaury" jest gruba - ma około 500 stron; takie lubię najbardziej!
Lisa Randall (ur. 18 czerwca 1962 roku w Queens, w Nowy Jorku) jest wybitną amerykańską fizyczką teoretyczną zajmującą się kosmologią, inflacją kosmologiczną, fizyką cząstek, supersymetrią i ciemną materią. W Polsce ukazały się następujące książki Lisy Randall: "Ukryte wymiary Wszechświata" (2011), "Pukając do nieba bram. Jak fizyka pomaga zrozumieć Wszechświat" (2013) i "Ciemna materia i dinozaury" (2016).
"Książka zaczyna się od prezentacji kosmologii - nauki opisującej, jak kształtował się Wszechświat. W pierwszej części omówimy teorię Wielkiego Wybuchu, kosmologiczną inflację i składniki Wszechświata. Powiemy również o tym, czym jest ciemna materia, jak dowiedzieliśmy się o jej istnieniu i dlaczego wywarła ona istotny wpływ na poznanie obecnej struktury Wszechświata.
Ciemna materia stanowi 85% materii wypełniającej Wszechświat, podczas gdy zwyczajna materia - taka jak ta tworząca gwiazdy, obłoki gazowe i ludzi - to zaledwie 15%. Mimo to ludzie interesują się głównie istnieniem i znaczeniem zwyczajnej materii, która, trzeba to uczciwie przyznać, oddziałuje o wiele silniej.
Jednak, tak jak w odniesieniu do ludzkości, nie powinniśmy skupiać całej uwagi na niewielkim ułamku całości, który wywiera nieproporcjonalnie duży wpływ. Dominujące 15% materii, którą możemy zobaczyć i poczuć, stanowi jedynie część całego obrazu. Jak się przekonamy, ciemna materia odegrała kluczową rolę we Wszechświecie - w procesie powstawania zarówno galaktyk, jak i gromad galaktyk, które wykształciły się z bezpostaciowej kosmicznej plazmy wypełniającej wczesny Wszechświat, a obecnie jest niezbędna dla zapewnienia stabilności powstałych struktur.
W drugiej części książki skupimy się na Układzie Słonecznym. Oczywiście opis naszego układu planetarnego mógłby być tematem oddzielnej książki, jak nie encyklopedii. Skoncentrujemy się więc tylko na tych jego składnikach, które mogły mieć znaczenie dla dinozaurów - na meteoroidach, planetoidach i kometach. W tej części opiszemy obiekty, o których wiemy, że uderzyły w przeszłości w Ziemię, a także te, które mogłyby się z nią zderzyć w przyszłości. [...]
W trzeciej i ostatniej części książki połączymy ze sobą przedstawione wcześniej idee, zaczynając od omówienia modeli ciemnej materii. Przedstawimy bardziej znane hipotezy próbujące wyjaśnić, z czego składa się ta tajemnicza substancja, zajmiemy się też nowszymi sugestiami wskazującymi na możliwość innych oddziaływań ciemnej materii, o których wspomnieliśmy na początku.
W chwili obecnej wiemy jedynie to, że ciemna i zwyczajna materia mogą oddziaływać ze sobą za pomocą grawitacji. Wpływ grawitacyjny jest w ogólnym przypadku tak słaby, że możemy go wykryć tylko w odniesieniu do ciał o olbrzymiej masie - takich jak Ziemia czy Słońce - ale nawet w tej sytuacji oddziaływanie to nie jest zbyt silne. Za pomocą niewielkiego magnesu możemy przecież bez trudu podnieść spinacz biurowy, skutecznie przeciwstawiając się wpływowi grawitacyjnemu całej Ziemi.
Ciemna materia mogłaby jednak być podatna również na wpływ innych oddziaływań. Nasz nowy model podważa powszechnie przyjmowanie założenie - i przesąd - że jedynie zwyczajna materia może oddziaływać za pomocą pozostałych sił: elektromagnetyzmu oraz słabego i silnego oddziaływania jądrowego. Te oddziaływania zwyczajnej materii, znacznie silniejsze niż grawitacja, pozwalają wyjaśnić wiele interesujących cech naszego świata."
Książka "Ciemna materia i dinozaury" jest gruba - ma około 500 stron; takie lubię najbardziej!
Lisa Randall (ur. 18 czerwca 1962 roku w Queens, w Nowy Jorku) jest wybitną amerykańską fizyczką teoretyczną zajmującą się kosmologią, inflacją kosmologiczną, fizyką cząstek, supersymetrią i ciemną materią. W Polsce ukazały się następujące książki Lisy Randall: "Ukryte wymiary Wszechświata" (2011), "Pukając do nieba bram. Jak fizyka pomaga zrozumieć Wszechświat" (2013) i "Ciemna materia i dinozaury" (2016).
Przejście do nast. rozdziału:
