Aktualne misje kosmiczne
do Merkurego, Wenus i Marsa.
Udane - niedawno zakończone, aktualne
i mające odbyć się w najbliższej przyszłości
międzyplanetarne misje NASA i innych agencji kosmicznych.
Stan na maj 2015 rok.
CZĘŚĆ 1 - misje kosmiczne do Merkurego, Wenus i Marsa.
CZĘŚĆ 1 - misje kosmiczne do Merkurego, Wenus i Marsa.
O misjach kosmicznych badających planety Układu Słonecznego, napisałam już w wielu astronomicznych rozdziałach tej strony, dotyczących poszczególnych planet. Poniższy tekst jest uzupełnieniem i skondensowanym podsumowaniem tego ciekawego tematu.
Spis treści tego rozdziału:
Merkury:
1.) Misja NASA MESSENGER (zakończona)
2.) Misja ESA i JAXA BepiColombo (start: styczeń 2017)
Wenus:
1.) Misja ESA Venus Express (zakończona)
2.) Misja JAXA Akatsuki (ponowna próba wejścia na orbitę: grudzień 2015)
3.) Misja ESA i JAXA BepiColombo (start: styczeń 2017)
4.) Misja Roskosmos Wenera-D (start po 2024 r.)
5.) koncepcja NASA Venus Mobile Explorer
Mars:
1.) Misja NASA 2001 Mars Odyssey (zakończona)
2.) Misja ESA Mars Express (planowane zakończenie: grudzień 2016)
3.) Misja NASA Mars Exploration Rovers - MER (łaziki Spirit i Opportunity, który wciąż pracuje)
4.) Misja NASA Mars Reconnaissance Orbiter - MRO (planowane zakończenie: 2016–2026)
5.) Misja NASA Mars Science Laboratory (w trakcie tej misji pracuje łazik Curiosity )
6.) Misja ISRO Mars Orbiter Mission - MOM (sonda może pracować jeszcze wiele lat)
7.) Misja NASA MAVEN - Mars Atmospheric and Volatile EvolutioN (misja w trakcie)
8.) Misja ESA ExoMars i EDM (start: 7-27 stycznia 2016 roku) i łazik ExoMars Rover (start: 2018)
9.) Misja NASA InSight (start: 4-30 marca 2016 - odwołany, faktyczny start nastąpił w maju 2018 roku)
10.) Misja NASA Mars 2020 Rover - kolejny amerykański łazik (start: rok 2020)
11.) Marsjańskie koncepcje NASA na przyszłość, których starty nie są ustalone.
_______________________________
MERKURY
1.) Misja MESSENGER
- Mercury Surface, Space Environment, Geochemistry and Ranging.
Sonda MESSENGER została wystrzelona 3 sierpnia 2004 roku [o godz. 06:15:56,537 UTC] przy pomocy rakiety nośnej Delta II, z Air Force Station na przylądku Canaveral. Celem misji było stworzenie mapy powierzchni Merkurego oraz zbadanie jego pola magnetycznego i określenie struktury wnętrza planety. Przez siedem lat sonda MESSENGER podążała ku celowi, wykonując 2 przeloty obok Ziemi, 2 przeloty obok Wenus i 3 przeloty obok Merkurego, aż wreszcie18 marca 2011 roku sonda znalazła się na orbicie Merkurego. Orbitalna misja sondy przewidziana była na jeden rok ziemski, jednak dwukrotnie ją przedłużano. Obrazy i dane wysyłane przez ponad 4 lata, pokazały Merkurego jako unikalny, geologicznie różnorodny świat z magnetosferą zdecydowanie inną niż ta, którą jako pierwsza odkryła sonda Mariner 10 w 1975 roku. Okazało się, że Merkury posiada bardzo duże jądro sięgające do 85% promienia planetarnego, a ponadto owo jądro jest przynajmniej częściowo cieczą i ma aktywne dynamo rdzenia. MESSENGER znalazł dowody na istnienie starożytnego pola magnetycznego na Merkurym, które było generowane przez dynamo w zewnętrznej warstwie rdzenia planety. 28 kwietnia 2015 roku wykonany został ostatni z siedmiu manewrów korekcyjnych; ze względu na bliskość Słońca, orbity wokół Merkurego są bardzo dynamiczne i wymagały częstych korekt. W związku z wyczerpaniem się paliwa sonda nie mogła już zmienić orbity. Pod koniec misji Messenger prowadził badania na bardzo niskiej orbicie nad powierzchnią Merkurego; w ciągu ostatniego miesiąca badań sonda przelatywała na wysokości od 5 do 35 km nad powierzchnią Merkurego. 30 kwietnia 2015 roku [o godz. 3:26:02 pm EDT (19:26:02 UTC)] misja MESSENGER zakończyła się planowanym uderzeniem o powierzchnię planety. Dane zebrane z misji MESSENGER nadal będą analizowane przez naukowców i będą przydatne przez wiele lat.
Misję MESSENGER-a ma uzupełnić, planowana na lata 2017–2026, misja BepiColombo - patrz niżej, będąca pierwszą wspólną misją europejskiej agencji kosmicznej ESA i japońskiej agencji kosmicznej JAXA.
2.) Misja BepiColombo
[to nie jest misja NASA].
Planowany start statku kosmicznego, którym podróżować będą dwie sondy, ma nastąpić w ciągu trwającego miesiąc "okna startowego", począwszy od 27 stycznia 2017 roku, a wejście na orbitę Merkurego jest planowane na styczeń 2024 roku, i wówczas nastąpi oddzielenie się od siebie dwóch sond. Misja BepiColombo składa się z dwóch oddzielnych orbiterów: Mercury Planetary Orbiter (MPO), który buduje Europejska Agencja Kosmiczna - European Space Agency ESA, oraz Mercury Magnetospheric Orbiter (MMO), który buduje Japońska Agencja Kosmiczną - Japan Aerospace Exploration Agency JAXA. MPO i MMO będą obserwować Merkurego z różnych orbit. Europejski orbiter MPO będzie badał zarówno powierzchnię Merkurego, jak i jego skład wewnętrzny, a japoński orbiter MMO będzie badał magnetosferę planety i pole magnetyczne. Bliźniacze sondy będą również poszukiwały więcej oznak istnienia ewentualnego lodu w niektórych stale zacienionych kraterach Merkurego. Misja podstawowa na orbicie Merkurego BepiColombo zaplanowana jest na rok, z możliwością jej przedłużenia o kolejny rok. Nazwa projektu, BepiColombo, pochodzi od włoskiego astrofizyka, doktora Giuseppe "Bepi" Colombo (2.X.1920-20.II.1984), który jako pierwszy zasugerował, że sondy mogą kilka razy zbliżać się do Merkurego za pomocą asysty grawitacyjnej Wenus.
_______________________________
WENUS
1.) Misja Venus Express
[to nie jest misja NASA].
Sondę europejskiej agencji kosmicznej ESA - Venus Express, wystrzelono z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie, 9 listopada 2005 roku [o godz. 03:33 UTC] na pokładzie rakiety nośnej Sojuz-FG/Fregat. Do budowy sondy wykorzystano zapasowe części pozostałe po projektach Mars Express Orbiter oraz Rosetta, co pozwoliło obniżyć koszty. 11 kwietnia 2006 roku sonda weszła na orbitę wokół Wenus, rozpoczynając dokładne badania chmur, atmosfery i powierzchni planety; głównym celem misji było długoterminowe obserwacje atmosfery Wenus. Venus Express wykonała również mapy temperatury powierzchni Wenus. Misja była zaplanowana na około 500 dni ziemskich, ale została przedłużona do 2014 roku. Sonda pracowała ponad 8 lat, 16 grudnia 2014 roku poinformowano, iż sonda zakończyła swą misję - pełny kontakt z Venus Express zaginął w dniu 28 listopada 2014 roku. Od tego czasu częściowo przywrócono łączność z sondą, ale był on bardzo niestabilny i można być pobierać tylko ograniczone informacje. Ostatni kontakt miał miejsce 18 stycznia 2015 roku [o godz. 15:01:55 UTC].
2.) Misja Akatsuki - Planet C
[to nie jest misja NASA].
Misja Akatsuki japońskiej agencji kosmicznej JAXA - Japan Aerospace Exploration Agency rozpoczęła się 20 maja 2010 roku [o godz. 21:58:22 UTC]; z kosmodromu w Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima w Japonii, wystrzelono - na pokładzie rakiety nośnej H-IIA (202) F17 - sondę w kształcie prostopadłościanu. Po trwającym ponad 6 miesięcy locie, dnia 6 grudnia 2010 roku, gdy sonda "Venus Climate Orbiter (PLANET-C)" zbliżyła się na odległość 550 km od Wenus, rozpoczął się manewr wejścia na orbitę, który niestety zakończył się niepowodzeniem. Prawdopodobna przyczyna porażki - nieprawidłowo działający zawór w systemie paliwowym, co doprowadziło do uszkodzenia dyszy silnika głównego. W konsekwencji sonda nie weszła na orbitę wokół planety, lecz pozostała na orbicie heliocentrycznej. Ustalono, że Akatsuki zbliży się ponownie na niewielką odległość do Wenus w grudniu 2015 roku. Jeśli do tego czasu systemy sondy pozostaną sprawne, wówczas - 7 grudnia 2015 roku - będzie możliwe ponowienie próby wejścia na orbitę wokół planety.
3.) Misja BepiColombo
[to nie jest misja NASA].
Ostatecznym celem misji BepiColombo jest Merkury, lecz statek kosmiczny dokona dwóch przelotów koło Wenus, w 2019 roku i w 2020 roku - patrz wyżej: ad. Merkury punkt 2.
4.) Misja Wenera D
[to nie jest misja NASA].
Ruskaja Gazeta podała (w roku 2012), iż misja Wenera-D zapewne nie rozpocznie się przed 2024 rokiem. Celem rosyjskiej misji jest badanie powierzchni i atmosfery Wenus, aby zrozumieć jej powstanie i ewolucję. Misja jest ambitna, zakłada badania planety przy pomocy orbitera, sub-satelity, lądownika oraz długotrwałej stacji na powierzchni planety Wenus.
5.) Venus Mobile Explorer
Jest to na razie koncepcja misji NASA, żadnych dat nie podano.
_______________________________
MARS
1.) Misja 2001 Mars Odyssey
Początek misji NASA 2001 Mars Odyssey: 7 kwietnia 2001 roku. O godz. 11:02 a.m. Eastern time (15:02:22 UTC), rakieta nośna Delta II 7925 wyniosła w Kosmos orbiter misji 2001 Mars Odyssey, z przylądka Canaveral na Florydzie. Sonda 2001 Mars Odyssey przybyła do celu (na orbitę Marsa) 24 października 2001 roku. Misja jest częścią programu NASA - Mars Exploration Program, który dotyczy długotrwałych, bezzałogowych misji badawczych na czerwoną planetę. Orbiter misji prowadzi cenne obserwacje Marsa i przeprowadza eksperymenty naukowe, mające na celu lepsze zrozumienie klimatu Marsa i jego historii geologicznej, w tym poszukuje wody, wodnego lodu i dowodów na istnienie środowisk podtrzymujących życie na Marsie. Sonda oznaczyła rozmieszczenie wodoru, krzemu, żelaza, potasu i chloru oraz toru na powierzchni planety. Sonda 2001 Odyseja odkryła, że promieniowanie w niskiej orbicie Marsa jest dwa razy większa niż w niskiej orbicie Ziemi - to istotna informacja dla ewentualnych podróży ludzi na Marsa (chodzi o potencjalne skutki promieniowania dla zdrowia). Mapy Orbitera 2001 Osyseja pomogły dokonać wyboru lądowisk dla łazika Mars Exploration Rover "Opportunity" i lądownika polarnego Phoenix oraz dla łazika Mars Science Laboratory Rover "Curiosity". 2001 Odyseja służyła również jako pośrednik łączności dla lądowników misji Spirit i Opportunity. Obecnie 2001 Mars Odyssey wykonuje misję rozszerzoną.
Nazwa "2001 Mars Odyssey" została wybrana w hołdzie dla wizji i ducha eksploracji kosmosu, jakie są zawarte w pracach znanego pisarza science fiction Arthura C. Clarke'a; nazwa misji kojarzy się z jednym z jego najbardziej znanych dzieł, dotyczących naszych nadziei na przyszłość i fundamentalnej ludzkiej chęci odkrywania nieznanego, mimo wielkich niebezpieczeństw, ryzyka niepowodzenia i zniechęcających, ogromnych głębin Wszechświata.
2.) Misja Mars Express
[to nie jest misja NASA].
2 czerwca 2003 roku o godz. 17:45 UT rozpoczęła misję sonda europejskiej agencji kosmicznej - The European Space Agency ESA. Sondę wystrzelono z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie, na pokładzie rosyjskiej rakiety Soyuz-Fregat. W skład misji wchodził orbiter Mars Express Orbiter (MEO) oraz brytyjski lądownik Beagle, jednak jego lądowanie na powierzchni planety nie powiodło się - nastąpiło niepełne rozłożenie baterii słonecznych; pracuje tylko sonda-orbiter Mars Express. Celem misji było badanie klimatu, geologii (skorupy planety), historii Marsa oraz szukanie metanu w atmosferze (znaleziono jego śladowe ilości) i wody na powierzchni planety (odkryto lód wodny w czapie lodowej na biegunie południowym), a więc możliwości istnienia życia na Marsie. Sonda studiowała też Fobosa, większego z dwóch księżyców Marsa (przelot nad Fobosem nastąpił 4 marca 2010 roku na wysokości 67 km nad powierzchnią księżyca). Kamera sondy wykonuje zdjęcia o wysokiej rozdzielczości, w kolorze i 3D. Misja została przedłużona kilka razy, obecnie do grudnia 2016 roku. Dane z Mars Express pomogą również w dokonaniu wyboru miejsca lądowania dla misji na Marsa InSight, której rozpoczęcie jest planowane w 2016 roku.
3.) Misja Mars Exploration Rovers (MER)
W czerwcu i w lipcu 2003 roku rozpoczęły się dwie misje NASA, które wysłały na Marsa łaziki -
- 10.VI.2003 roku o godz. 17:58:47 UTC nastąpił początek misji z łazikiem Spirit [Mars Exploration Rover-A (MER-A)],
- a 7.VII.2003 roku o godz. 06:05 CET UTC - z łazikiem Opportunity [Mars Exploration Rover-B (MER-B)].
Wylot rakiet nośnych Delta II 7925 z łazikami na pokładzie, nastąpił z przylądka Cap Canaveral na Florydzie, z bazy Air Force Station na Florydzie, a lądowanie na Marsie nastąpiło 3 stycznia (Spirit) i 24 stycznia (Opportunity) 2004 roku. Misja ta jest częścią projektu NASA - Mars Exploration Program. Najważniejszy cel misji to oczywiście szukanie śladów wody na Marsie, w tym charakteryzowanie skał i gleby, które posiadałyby wskazania na aktywność wody. Przenosząc się z miejsca na miejsce, łaziki przeprowadzały badania geologiczne, a kamery wykonywały zdjęcia. Łazik Spirit utracił mobilność w 2009 roku, a 22 marca 2010 roku ostatecznie stracono z nim kontakt. Nadal - w misji rozszerzonej, na obrzeżu krateru Endeavour - pracuje jego bliźniak - łazik Opportunity "Oppy", choć 14 maja 2015 roku wystąpiły przejściowe problemy operacyjne.
4.) Misja Mars Reconnaissance Orbiter (MRO)
Misja NASA Mars Reconnaissance Orbiter rozpoczęła się na Cape Canaveral Air Force Station, w dniu 12 sierpnia 2005 roku o godz.11:43 UTC (7:43 a.m. EDT), startem rakiety nośnej Atlas V-40, która na swoim pokładzie miała sondę Mars Reconnaissance Orbiter (MRO). Na orbitę planety sonda weszła 10 marca 2006 roku. Cel misji to badanie minerałów na powierzchni Marsa i znalezienie dowodów na istnienie wody na jego powierzchni. Orbiter jest wyposażony m.in. w kamerę mogącą robić bardzo ostre zdjęcia. Sonda MRO z niskiej orbity bada atmosferę, klimat i rzeźbę terenu Marsa. Orbiter służy również jako stacja przekazywania danych dla innych misji marsjańskich, a poza tym ma on wytypować miejsca do lądowania przyszłych misji bezzałogowych, jak też planowanych przyszłości wypraw załogowych na Czerwoną Planetę. Naukowcy oczekują, że sonda zbierze więcej informacji niż wszystkie poprzednie misje marsjańskie razem wzięte. Zakończenie misji nastąpi w latach 2016–2026.
5.) Misja Mars Science Laboratory - Rover Curiosity.
26 listopada 2011 roku o godzinie15:02 UTC z bazy Air Force Station na przylądku Canaveral na Florydzie, nastąpił wylot rakiety Atlas V 541, która wyniosła w przestrzeń kosmiczną 6-kołowy łazik Curiosity, zawierający mobilne laboratorium naukowo-badawcze. 6 sierpnia 2012 roku o godzinie 5:32 a.m. (UTC) łazik z sukcesem wylądował na powierzchni Marsa i do tej pory - wędrując po Marsie - prowadzi na nim badania; analizuje próbki gleby i wykonuje piękne zdjęcia.
Wyślij e-kartkę z pozdrowieniami dla Curiosity! (Ja już wysłałam
.)
6.) Misja Mars Orbiter Mission (MOM)
[to nie jest misja NASA].
Początek misji hinduskiej/indyjskiej organizacji rządowej do badań kosmosu ISRO - Indian Space Research Organisation, nastąpił 6 listopada 2013 roku o godz. 09:08 UTC - indyjska rakieta nośna PSLV (Polar Satellite Launch Vehicle) ze sondą na pokładzie, została wystrzelona z kosmodromu w Sriharikotaa w Indiach. 24 września 2014 roku Mars Orbiter Mission znalazł się na orbicie Marsa. Orbiter MOM bada i obserwuje cechy powierzchni Marsa, morfologię, mineralogię i atmosferę Marsa. Ponadto poszukiwanie przez orbiter metanu w atmosferze Marsa, dostarczy informacji o możliwości istnienia życia na planecie. Głównym celem Mars Orbiter misji jest jednak prezentacja systemów rakietowych Indii, możliwości budowania przez Indie statków kosmicznych i zdolności operacyjnych oraz zarządzania misjami międzyplanetarnymi. W dniu 24 marca 2015 r MOM zakończył wstępną półroczną misję na orbicie wokół Marsa. ISRO przedłużyła misję o kolejne sześć miesięcy. Od 6 do 22 czerwca 2015 roku nastąpi blackout w komunikacji z sondą (z powodu położenia orbity Marsa poza Słońcem, z punktu widzenia ziemskiego). Podobno sonda może pracować jeszcze przez wiele lat.
Między 2018, a 2020 rokiem, ISRO planuje opracowanie i uruchomienie kolejnej misji na Marsa, o bogatszym programie naukowym, w której na Marsa - oprócz orbitera - zostanie wysłany także lądownik i łazik.
7.) Misja MAVEN
- Mars Atmospheric and Volatile EvolutioN.
O godz. 1:28 pm. EST (18:28 UTC) 18 listopada 2013 roku na kosmodromie Cape Canaveral, rozpoczęła się misja NASA o nazwie MAVEN; rakieta nośna Atlas V 40121 wyniosła w kosmos sondę należącą do programu Mars Scout. 22 września 2014 roku sonda osiągnęła orbitę Marsa. Cel misji - dokonanie pomiarów z marsjańskiej atmosfery i jonosfery, które winny pomóc w zrozumieniu dramatycznych zmian klimatu na czerwonej planecie. W trakcie badań planowanych jest pięć zbliżeń do powierzchni Marsa na odległość 125 km.
8.) Misja ExoMars Orbiter i EDM 2016
oraz Misja ExoMars Rover 2018
[to nie jest misja NASA].
W dniach pomiędzy 7 a 27 stycznia 2016 roku otwiera się "okno startowe" dla wylotu rakiety Proton, która w przestrzeń kosmiczną wyniesie orbiter i lądownik, które przygotowuje europejska agencja kosmiczna - European Space Agency ESA. Program jest wspierany przez 14 krajów europejskich i Rosję (Roscosmos); misję finansują przede wszystkim Włochy i Wielka Brytania, a ponadto: Austria, Belgia, Dania, Francja, Niemcy, Holandia, Norwegia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria i Kanada. Pomiędzy 16 a 19 dniem października 2016 roku planowane jest wejście statku kosmicznego na orbitę Marsa i lądowanie specjalnego modułu EDM na jego powierzchni; trzy dni przed dotarciem do atmosfery Marsa, EDM zostanie wyrzucony z Orbiter w kierunku Czerwonej Planety. Celem misji będzie szukanie metanu i innych gazów atmosferycznych, które mogą wskazywać na aktywne procesy geologiczne lub biologiczne. Generalnie chodzi o przetestowanie technologii, które będą wykorzystywane w dalszych misjach na Marsa, a więc o utorowanie drogi przyszłym misjom. Misja projektu ExoMars ma dwie części: Trace Gas Orbiter (orbiter do śledzenia gazów) oraz Descent i moduł lądujący Landing Demonstrator Module (EDM). EDM będzie testem lądowania, przemieszczania się, wiercenia do 2 metrów i przygotowania próbek, dla przyszłego europejskiego łazika (zawierajacego rosyjskie instrumenty badawcze), który będzie wysłany na Marsa prawdopodobnie w maju 2018 roku, a dotrze na powierzchnię Marsa na początku 2019 roku. Lądownik EDM wysłany w 2016 roku przetrwa krótko na Marsie (około pół roku), ze względu na ograniczenie jego baterii. Koniec misji ExoMars przewiduje się na grudzień 2022 roku.
9.) InSight
- Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport
Pomiędzy 3 a 30 marca 2016 roku (pomiędzy 10 a 29 marca?) rozpocznie się marsjańska misja NASA w ramach programu Discovery Program, o nazwie Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport, w skrócie InSight. Na Marsa zostanie wysłany lądownik przeznaczony do badania wnętrza planety, który dotrze do celu 20 (?) września 2016 roku. InSight przy pomocy zaawansowanych instrumentów geofizycznych zagłębi się pod powierzchnią Marsa. Praca lądownika na powierzchni planety winna potrwać 720 dni, a zakończenie misji InSight jest planowane na wrzesień - październik 2018 roku.
Lecę na Marsa z misją InSight!
Poniżej jest moja karta pokładowa.
(Więcej w rozdziale "Lecę na Marsa!" KLIK.)
Poniżej jest moja karta pokładowa.
(Więcej w rozdziale "Lecę na Marsa!" KLIK.)
10.) Mars 2020 Rover
W 2020 roku NASA wyśle na Marsa kolejny łazik (w oparciu o doświadczenia udanej misji z łazikiem Curiosity), który będzie szukał oznak życia na czerwonej planecie. Więcej o tej misji napisałam także w rozdziale "Mars helicopter NASA" (NASA wysyła helikopter na Marsa).
11.) Marsjańskie koncepcje NASA na przyszłość, terminy misji nie są ustalone:
- łazik Mars Astrobiology Field Lab Rover (MAFL)
- Mars Helicopter
Więcej o tej misji jest w rozdziale z 2018 roku: "Mars Helicopter NASA" (NASA wysyła helikopter na Marsa, w 2020 roku).
Więcej o tej misji jest w rozdziale z 2018 roku: "Mars Helicopter NASA" (NASA wysyła helikopter na Marsa, w 2020 roku).
- Mars Sample Return
- Mars Scout 3
Centrum Kontroli Misji NASA w Houston (Texas, USA),
znane też jako "Houston"
[NASA's Christopher C. Kraft, Jr. Mission Control Center (MCC-H)],
które znajduje się w Centrum Lotów Kosmicznych im. Lyndona B. Johnsona
[Johnson Space Center, JSC].
Jest to centrum załogowych lotów kosmicznych NASA.
Tu się koordynuje i monitoruje loty załogowe
i prowadzi treningi astronautów.
- http://spaceflight.nasa.gov/shuttle/reference/mcc/index.html KLIK
http://www.nasa.gov/centers/johnson/pdf/160406main_mission_control_fact_sheet.pdf KLIK
http://www.nasa.gov/centers/johnson/home/index.html KLIK.
